Колку е тешко погодена Русија од делумното нафтено ембарго на Европската Унија и колку тоа ги ограничува нејзините финансиски перформанси?
За ова може да има само груби проценки. Според анализата на бриселскиот тинк-тенк Bruegel, ЕУ, вклучително и Обединетото Кралство, минатата година увезувале 3,5 милиони барели нафта дневно од Русија, со што на Москва ѝ исплатиле околу 88 милијарди евра, пишува Deutsche Welle.
Доколку ЕУ навистина може да се справи без 90 отсто од претходниот увоз на нафта од Русија до крајот на годината, како што најави претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лајен, тоа би одговарало на преку милијарда барели. Со оглед на сегашната ситуација, Русија следната година би можела да загуби повеќе од 120 милијарди евра од приходите на ЕУ од нафтата.
Ембарго на нафта со пукнатини
По долги преговори, шефовите на држави и влади на земјите членки на ЕУ постигнаа договор за воведување делумно ембарго на руската нафта. Но, Русија може да пренасочи дел од својата нафта во други делови на светот – и во сегашната напната ситуација на пазарот, Москва има добри алтернативи. Сега е јасно колку се исплатеше нејзиното блиско партнерство со Кина. Во последниве години, оваа велесила станува се поважен купувач на руска нафта.
Според студијата на Германскиот економски институт (IW), уделот на Русија во увозот на кинеска сурова нафта се зголемил од 6,4 на 15,4 отсто помеѓу 2010 и 2020 година. Неодамна Индија беше особено забележана како купувач на санкционирана руска нафта. Според Refinitiv Eikon, Индија увезла 34 милиони барели нафта од почетокот на руската инвазија и со тоа повеќе од тројно го зголемила увозот во споредба со истиот период минатата година.
Она што е сигурно е дека Москва ќе се соочи со значителни логистички проблеми како резултат на санкциите и постепеното затворање на воспоставените транспортни рути. Ограничувањето на извозот со нафтоводи е значително поефикасно отколку по морски пат. Нафтата, која досега се транспортираше на запад, тешко се пренасочува поради недостаток на алтернативни нафтоводи и транспортен капацитет.
Високите цени се во корист на Москва
Сепак, Русија најверојатно ќе надомести дел од изгубените приходи со високи цени. Нафтените пазари се секогаш чувствителни на заканата од ограничувања во понудата. Цените на нафтата се опоравуваат од кризата со корона, која започна во средината на 2020 година, кога достигнаа најниска точка. На крајот на 2021 година, конфликтот во Украина предизвика голем стрес, ставајќи ги нафтените пазари под притисок.
Нафтата од Северното Море е за повеќе од 70 отсто поскапа од пред една година, ако се погледне најновото достигнато ниво на цени. Овој драматичен развој во голема мера ги компензира претстојните ограничувања на извозот. Делумното ембарго за увоз на нафта, укинато од ЕУ, сигурно тешко ќе ја погоди Москва. Но, ако пазарот на нафта остане напнат и цените се високи како што се сега, тоа би можело да донесе значително олеснување за Кремљ.
Нафтата најверојатно ќе остане скапа. Во моментов има мал простор за континуиран пад на цените. Бидејќи понудата останува ограничена, и покрај високите цени. Картелот за истражување на нафта ОПЕК во неколку наврати изјави дека не е во состојба да го надомести недостатокот на руските резерви на нафта. Но, не е на повидок дополнително влошување.
„Ембаргото на ЕУ е најголемиот товар на пазарот“, рече Андреас Шредер од Институтот за анализа на енергетскиот пазар ICIS. Тој смета дека развојот на глобалната економија се уште е многу важен за формирање на цените на нафтата.
Цената на нафтата се искачи на повеќе од 123 долари
Делумното ембарго на Европската Унија за руската нафта има значително влијание на меѓународните пазари. Што се очекува за Германија? Германија, до неодамна најважниот купувач на руска нафта во Европа, игра одлучувачка улога во ембаргото кое сега стапува на сила. На почетокот на рускиот напад врз Украина, Германија увезуваше 35 отсто од руската сурова нафта. На крајот на април увозот беше само дванаесет проценти.
Нафтениот пазар е пофлексибилен од пазарот на гас, а Германија веќе има склучено важни договори за увоз на нафта со Норвешка, САД и другите земји производители – се разбира по повисоки цени. На крајот на април, министерот за економија Роберт Хабек беше убеден дека наскоро ќе може да постигне целосна независност од руската нафта. Покрај снабдувањето со сурова нафта, мора да се обезбеди и снабдување со нафтени продукти како што се бензин, керозин или масло за греење.
Овде главниот фокус е на големата рафинерија PCK во Швед, Бранденбург, која досега произведуваше сурова нафта преку рускиот гасовод Дружба. Хабек бара алтернативни рути за испорака до Швед со танкери преку Росток и Гдањск. Но, покраината Бранденбург стравува дека може да се случи рафинеријата да работи со само 60 отсто капацитет.
Холгер Бекман смета дека полукомпромисот постигнат од ЕУ за ембаргото за нафта кон Русија прави повеќе штета отколку корист. На потрошувачите им се закануваат високи трошоци. Покрај загриженоста за околу 1.200 вработени, постојат стравувања дека може да се забави снабдувањето со источногерманските бензински пумпи, индустријата и резервоарите за мазут. Во светлината на ембаргото, сè уште има голем број прашања што треба да се решат.
Но, експертот за ICIS, Шредер, исто така, верува дека овие проблеми се решливи и во моментов не ги гледа претстојните тесни грла во снабдувањето со нафта и нафтени деривати. Но, без поголеми трошоци, тешко дека ќе биде возможно приспособувањето на новите услови. Потрошувачите најверојатно ќе се соочат со дополнителни оптоварувања и зголемување на цените. Повеќето експерти се согласуваат дека пакетот бенефиции на германската влада може да ги ублажи последиците за потрошувачите, но и дека не може целосно да ги елиминира.