Текстот е објавен на 25-ти февруари 2011-та во неделникот „Фокус“ во бројот 817
Ја троши деветата година како пратеник во Собранието на Република Македонија од редовите на Демократската унија за интеграција (ДУИ), чиј партиски потпретседател е од самото формирање на партијата во 2002 година. 42-годишната Теута Арифи, доктор на Филолошки науки, е наш соговорник во овој број на Фокус. Со неа говориме за коалицијата помеѓу ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ, која цело време е на стаклени нозе, за подготвеноста на ДУИ да оди на избори, но, и за важниот момент – антиквизацијата на Скопје каде што се судрија двете партии.
„Кога беше јасно дека политиката на Груевски не може да направи големи нешта за граѓаните, тогаш тој почна да гради големи споменици за себе“ коментира Арифи, која не се согласува со концептот на Скопје 2014. Не прифаќа дека плоштадот Скендер бег е противтежа за Скопје 2014, а тврди дека не знаеле ниту за изградбата на црквата-музеј на скопското Кале. Се изјасни и против законот за високо образование и неговото носење во итна постапка. Говори за нејзината улога во партијата, но, и за еманципацијата на жената Албанка.
Арифи е претседател на Комисијата за надворешна политика во Собранието, а учествува како член и во повеќе собраниски тела. Одличен соговорник, кој без проблем прифати да одговори на сите прашања на Фокус. Таа има свој став, често пати изразен многу остро на изненадување на многумина.
Разговараше
Саше ДИМОВСКИ
ФОКУС Лидерот на ВМРО-ДПМНЕ се согласи да оди на предвремени избори, а СДСМ бара да се исполнат одредени услови. Која е позицијата на ДУИ, дали сте за предвремени избори?
АРИФИ Ние и порано ги искажавме нашите резерви во однос на предвремените избори, но, доколку се постигне консензус меѓу сите политички субјекти во земјата, подготвени сме за предвремени избори во секое време кое заеднички ќе го договориме.
ФОКУС Прашањето за предвремени избори, ВМРО-ДПМНЕ го врати во игра веднаш по посетата на Никола Груевски на САД. Дали мислите дека Груевски под притисок на САД се согласи на предвремени избори?
АРИФИ Не мислам дека САД, ниту другите европски партнери би притискале за избори. Мислам дека тие најкоректно се ангажираат за ние како земја да останеме во евроатланските процеси, како наш и нивен стратешки интерес.
ФОКУС Прифатливи ли се за вас барањата на СДСМ, како предуслов за одржување на предвремени избори?
АРИФИ За сите барања треба да се разговара и да се најдат компромисни решенија, кои би создале една коректна предизборна атмосфера.
ФОКУС И Мендух Тачи испорача свои барања за вклучување на повеќе партиски членови во избирачките одбори? Што ќе бара ДУИ пред да се донесе одлуката за избори?
АРИФИ Како што напоменав, за сите барања треба да се разговара, додека ние како политичка партија бараме и се залагаме, во рамки на нашите можности, изборите, кога и да се одржат, да бидат слободни, фер и демократски, како предуслов за продолжување на здрави политички процеси.
ФОКУС Покрај изборите, се говори и за одложување на пописот. На тој начин, преќутно би се задоволило и барањето на опозициските албански партии? Дали сте, пописот да се одржи во законски утврдениот рок во април?
АРИФИ Изгласан е закон за попис и истиот треба да се почитува. Едноставно, кон пописот треба да се однесуваме со должна сериозност, како една значајна статистичка операција.
ФОКУС Нова Демократија повторно ве повика околу пописот и ги нуди истите амандмани што беа пуштени кога се носеше законот. Дали тие амандмани се прифатливи за ДУИ и има ли простор за одложување на пописот?
АРИФИ Мислам дека не е добро одново да се отвори еден процес, кој веќе е затворен со законот за попис, уште повеќе кога секој ден доаѓаат нови чувствителни политички приоритети кои се сериозен предизвик за сите политички партии во земјава.
НЕ ЗНАЕВМЕ НИШТО ЗА ЦРКВАТА-МУЗЕЈ НА КАЛЕТО
ФОКУС Кога говориме за пописот, ако тој се спроведе во април, постои ли реална закана дека Албанците ќе бидат под сегашниот процент, па нема да можат да остваруваат права кои ги стекнале според условот да се над 20 проценти во средините во кои живеат?
АРИФИ Пописот е статистичка операција, а не политичко ценкање, јас барем така го разбирам. Гледам дека подолго време од одредени кругови се промовира тезата која ја спомнавте вие во однос на бројот, за да се создаде додатна колективна фрустрација небаре ги имаме малку. И сите тие душегрижници треба да знаат дека меѓународните договори како што е Охридскиот, се базираат на високи меѓународни принципи и стандарди, а не само на бројки што некој би ги намалил и зголемил по свој кеиф.
ФОКУС Во Македонија се појавија различни информации и за тоа што било разговарано со американските претставници и какви забелешки му биле пренесени на премиерот Никола Груевски за ситуацијата во Македонија. Според реториката, не фалеле или не карале?
АРИФИ САД се најголем стратешки партнер на Македонија и на Балканот во целина и мислам дека тоа го докажале низ целата понова историја на регионот. Токму затоа сметам дека нивните укажувања треба да се разгледуваат и сериозно да се земат предвид, како укажувања на вистински партнери и заедно со НАТО и ЕУ, како најголеми инвеститори во стабилноста и демократијата во земјата.
ФОКУС Г-ѓа Арифи, во Ваша колумна посветена на настаните на Калето, велите дека денот е за работа, а ноќта за одмор. Не бевте ноќта на калето каде што беа вашите партиски колеги кога се рушеше. Не отидовте само затоа што беше ноќ?
АРИФИ Вечерта ги имав моите секојдневни обврски околу децата и домот. Беше тоа еден долг ден, со многу обврски, кој заврши доцна попладнето каде што заедно со претседателот на мојата партија Али Ахмети имавме една мошне отворена и срдечна средба со Томас Кантримен.
Фактички, јас утредента разбрав за целата состојба и да ви кажам, навистина бев загрижена што власта дава налози да се градат објекти среде ноќ, да се носат работници од Битола, во еден период кога не е работно време, со што им се кршат и работничките права, за нешто да се спроведе скришум и нетраспарентно. Мислам дека граѓаните кои реагираа вечерта, реагираа токму поради фактот дека се работи нешто позади грб, нешто што не треба да се работи преку ден.
Нашите партиски луѓе беа таму за да ги смират состојбите, и да имаат контрола и увид за целата состојба. Ќе беше многу полошо ако тие не беа таму и ако граѓаните постапуваа сами.
ФОКУС Осамнаа наслови дека ВМРО-ДПМНЕ тајно гради, а ДУИ јавно руши. Дали ова беше знак дека коалицијата меѓу ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ, која во последниве две години често знаеше да биде на стаклени нозе, сега навистина е на стаклени нозе после овој инцидент?
АРИФИ Јас мислам дека проблемот на нашето коалицирање се однесува на недостигот, или ако сакате, на невоспоставувањето дијалог во однос на тоа како ја гледаме државата, како ги гледаме државните приоритети и дали ќе се најдеме на некаква средина во нашите различни политички концепции.
Тоа кулминираше со последниов случај, со Калето, затоа што тоа беше нешто што беше започнато, но после беше ветено дека ќе биде прекинато па продолжено. Мислам дека е несериозно да се провоцира на тој начин, затоа што резултатот на целата работа може да биде негативен, како што во принцип е негативен, бидејќи сега имаме кревање на меѓуетнички тензии, тензичност меѓу младите луѓе.
Ова не му треба никому, не му служи никому, а најмалку на сериозни политички елити на кои стратешки приоритет треба да им бидат евроатлантските интеграции.
ФОКУС Кадрите на ДУИ се и во институциите кои работат на конзервација и заштита на културно историското наследство, а партиципирате и во Владата. Дали воопшто во ДУИ знаевте дека на Калето е пронајдена црква, која треба да се изгради во музеј, или целиот проект ВМРО-ДПМНЕ го туркаше сама?
АРИФИ Не знаевме! На нашите партиски состаноци министрите не информираа дека немале никаква информација, ниту еднаш не било разговарано на владина седница на таа тема или на било кој друг состанок. Да знаеле, сигурно би интервенирале порано, за да се изнајде друг начин и ова да не биде прашање кое ќе крева толку тензии како што крева сега!
МАКЕДОНИЈА НЕМА АВТОРИТЕ ВО РЕГИОНОТ
ФОКУС Не се согласувавте со проектот Скопје 2014. Подоцна се одлучи да се направи простор за плоштад околу споменикот на Скендер бег , како замена за барањата на Албанците или противтежа на Скопје 2014. Дали со поделбата на просторот од другата страна на Вардар за Албанците, омекнаа различните позиции на ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ за двата концепта кои се градат во центарот на Скопје?
АРИФИ Добро, ако направиме една компарација, на условно кажано “другата” страна на Вардар, на плоштадот, Скендер бег нема некоја грандиозна градба ниту објект, туку тоа ќе биде само еден плоштад каде централно место ќе заземе фигурата на Скендер бег како личност од албанската и европската историја. Нормално, од другата страна има градба на објекти кои го менуваат стилот на градот, има многу фигури кои се со интересни големини и тоа е проектот “Скопје 2014”, со кој јас никогаш не се согласив.
Убедена сум, исто така, дека ние не би требало ниту да ја прифатиме понудата да бидеме претставени со три фигури кои беа понудени како фигури на Албанци за да се постават таму. Затоа што “Скопје 2014” е проект кој покажува искомплексираност на една политика, која има потреба да се покаже поголема отколку што е во реалноста и која, кога не може да направи големи нешта за граѓаните на својата земја, има потреба да гради големи споменици за себе.
ФОКУС Значи, неспоредливи се двата проекти?
АРИФИ За мене проектот “Скопје 2014” е неприфатлив и поради демократскиот капацитетот на една земја, прашање е колку етнички е коректно тоа, а не се согласувам ниту со финансиската конструкција, многу е скап. Во ситуација кога земјата има мал степен на инвестиции, кога имаме училишта со лош стандард, кога луѓето примаат цитостатици во тешки услови, кога често, за жал, родилките го губат животот во процесот на раѓање, не велам дека една политика може да ги реши сите овие проблеми што ги спомнав, но може да докаже дека работи на нивно разрешување, што не се докажува преку проекти како “Скопје 2014”.
Го поставувам и прашањето за етничкиот момент на целиот проект. Во суштина, “Скопје 2014” е моноетнички проект кој не им служи на заедничките интегративни идеали. Секако, може инсистирањето за плоштадот околу Скекендер бег да се гледа како баланс, но јас не мислам дека тоа е баланс, ниту според содржините, ниту финансиски, туку тоа е една потреба да се среди еден градски простор во Скопје. Ние како Албанци очигледно дека немаме потреба да направиме плоштад кој ќе го полниме со многу фигури од кои половина се животни, а половината луѓе. Затоа, јас лично се залагав и во рамките на партијата да не ја следиме линијата која ја следи ВМРО-ДПМНЕ во однос на овие концепти и да си го задржиме својот идентитет, кој е поразличен и ориентиран кон европските интеграции, кон интегризмот како идеја.
ФОКУС За ВМРО-ДПМНЕ велите дека се луѓе кои ја почитуваат само својата вистина, па веројатно од таму и не прифатија ништо што беше кажано против “Скопје 2014”. Како функционирате во другите случаи со луѓето, кои, како што велите, ја љубат само својата вистина?
АРИФИ Очигледно е дека коалицијата помеѓу нас и ВМРО-ДПМНЕ не е коалиција на стратешки партнерства, туку е коалиција која е резултат на изборите што ги имавме во 2008 година. Тоа е коалиција составена според фактот дека македонските гласачи во големо мнозинство гласаа за оваа политичка структура, додека Албанците во целина гласаа за нас.
Почитувајќи го крајното финале, по 18 месеци тешка битка дека двете победнички страни треба да коалицираат, ние така и дојдовме до една коалиција. Мислам дека ние никогаш и не разговаравме вистински за заедничката концептуалност. Бројките што ВМРО-ДПМНЕ ги има, очигледно му дадоа причина повеќе за тоа да биде така, да се постави да не кажам арогантно, туку од позиција на посилниот.
Сепак, мислам дека го потценија фактот дека без вистински дијалог за клучните прашања и клучните политики, тоа нема да има добар резултат за целата државна политика и не случајно земјата е во овие состојби. Значи, ние сме во моментот земја која нема многу авторитет ниту во регионот, ниту во меѓународните односи, а тоа е резултат на тие политики.
ФОКУС По 6 години откако ДУИ е во извршната власта, што мислите, дали Рамковниот договор од 2001 година беше претесен за да ги собере сите барања во рамката, дали Албанците имаат многу барања кои секојдневно ги испорачуваат на маса или нема слух да се прифатат ниту тие барања кои претходно веќе биле договорени, меѓу нив и тоа за правична застапеност на Албанците?
АРИФИ Охридскиот рамковен договор е една многу значајна и битна рамка за начинот како функционираме како општество и како држава. Моментот кога ќе се појави тенденција да се избегнува тој дух кој е воспоставен со договорот, во општеството се јавуваат проблеми. Јас лично имам малку повеќе проблем со начинот на кој нашите партнери од мнозинската страна го разбираат или не го разбираат Охридскиот рамковен договор и исто така понекогаш сум критична и зошто ние сме го прифатиле сето тоа.
Значи, за мнозинскиот дел од власта, администрацијата се поврзува со клиентелизмот, според кој, колку повеќе луѓе вработувате во администрацијата во ситуација на криза, фактички правите луѓе кои ќе ви бидат верни во однос на партиското гласање. Следејќи ја истата логика, значи и ние, исто така сме прифатиле во име или во рамките на правичната застапеност да бидат ангажирани млади луѓе во администрацијата, но дел од нив не се вистински ангажирани во администрацијата, не се на своите работни места, не се во администрацијата.
ФОКУС И, ќе добиеме ли на ваков начин европска администрација?
АРИФИ Идејата, Албанците и другите заедници да бидат во администрацијата не беше само за да се вработат и да решат еден социјален проблем, туку да добиеме администрација која ќе биде еднаква за сите, и во која квалитетно ќе влезат и ќе успеат сите заедници вклучувајќи ги и Албанците. Овој процес на неразбирање или желба администрацијата да биде место само за партиски вработувања, и тоа велам овој процес сега е многу поактивен кај македонската страна во Владата, а не кај нашата, и сметам дека е во колизија со европските стандарди каква администрација сакаме.
Така да, тоа само ми го потврдува ставот дека моментот кога ние ги напуштаме тие линии на европски стандарди во државата, еве вака ќе добиваме конфликтни состојби, ќе добиваме состојби каде што за жал се користи енергијата не да разговараат едни со други, туку да се тепаат едни со други.
Ја имаме администрацијата која се гледа како место за вработување и имаме градови каде што за најголеми достигнувања се смета висината на спомениците. Не е ова земјата која би сакала да ја видам, мојата земја би сакала да изгледа многу поинаку од ова како што изгледа сега!
СО АХМЕТИ СЕ ДОГОВОРИВ ДЕКА МОЖАМ ДА КРИТИКУВАМ
ФОКУС Да се вратиме 10 години назад. Кога се формираше ДУИ, бевте единствената жена која се појави практично меѓу борците на ОНА. Изгледаше дека меѓу оружјето се најде и едно перо, жена, универзитетски професор. Која Ви беше целта да влезете во партија формирана од радикално воено крило?
АРИФИ 2001-та беше една мошне комплицирана година, ако може така да се каже, која заврши со Охридскиот рамковен договор. По договорот, за прв пат се сретнав со мојот претседател, господинот Али Ахмети, со кого разговаравме отворено за многу теми. Неколку месеци подоцна, во март- април 2002 година созреа идејата за формирање на политичка партија. Да ви кажам искрено, не се гледав баш во политиката. Не бев сигурна дали политиката ми е вокација.
На почетокот не бев сигурна дека како жена е можно да смените една реалност, но во тој период имаше една голема потреба за формирање на еден субјект токму од поранешните членови на ОНА, имаше потреба тој субјект да ги рефлектира пошироките слоеви на општеството, вклучувајќи ги и интелектуалните. Имаше меѓународна поддршка за целиот тој процес, така да во пошироки разговори излезе дека е потребно да бидам таму и мислам дека направив добар избор.
Првенствено, тоа беше еден субјект кој за Албанците и тогаш и сега е многу значаен. 2001 година се гледа како година која го промени статусот на Албанците. Како политичка партија моравме и револуционерно да се носиме по малку и со елементот на еманципација, со еманципаторскиот елемент што секоја револуција и го има.
ФОКУС Тоа што сте жена, беше предност или хендикеп?
АРИФИ Значи, се до формирањето на ДУИ немало жена која застанала зад идеите, не само како висок политички функционер, туку и која била артикулирана за конкретни политички ставови. Така да јас таа улога што времето и животот ми ја даде ја прифатив. Има работи во животот што вие не ги избирате, туку животот ги бира за вас. Очигледно, животот ме избра за тоа.
Мислам дека се обидов да одиграм конструктивна улога во партијата. Има една работа која сум му ја појаснила од самиот почеток на лидерот, дека зад моите ставови застанувам силно, ги аргументирам, сакам да ги соочам аргументите и говорам јавно. Оваа е единствената работа што мислам дека ја договорив со мојот претседател од самите почетоци на нашето заедничко работење и двајцата се држиме до тоа.
ФОКУС Често пати во колумните говорите за теми кои не наоѓаат одобрување кај Ваши партиски колеги, оти толку сте остри како да сте во опозиција, а не дел од власта. Дали поради тоа се соочувате со притисоци за јавно изнесените ставови и како гледаат граѓаните на тоа, добивате ли сугестии дека е подобро да си молчите?
АРИФИ Најпрво, јас не го прифаќам концептот некој да ми прави притисок за моите идеи. Може да се разговара за идеја, да се соочат аргументите, да не се согласуваме, но не го прифаќам притисокот како начин, бидејќи не е тоа начинот на кој јас функционирам и како функционира партијата. За сите теми за кои пишувам, јас многу отворено застанувам и сум застанала во сите партиски дебати.
И кога ја составувавме оваа структура, оваа Влада имавме Централен партиски одбор каде што им се обратив на новоизбраните министри, дека првите критики за работењето или неработењето ќе ги добијат од мене пред да ги добијат од опозицијата. И кон нив треба да се однесуваат со должно внимание, затоа што јас сум еден од потпретседателите на партијата која ги испраќа на тие задачи.
Така да, мислам дека нашите политички партии во целина на Балканот, па и во Македонија, се политички партии каде што нормално лидерите се многу силни и каде што треба да сте личност, да покажете интегритет и силно да се ангажирате за да има една поширока линија на внатрешна демократија. Ние сме се уште далеку од таа внатрепартиска демократија , но би биле уште подалеку доколку луѓе кои што сметаат дека имаат интегритет не се ангажираат. И токму поради ова, во целиот овој период на владеење, од луѓето со кои комуницирам, од универзитет, до улица, добивам многу голема поддршка, што ми е голема сатисфакција.
Моите ставови кога ги проверувам кај луѓето, гледам дека ги разбираат и ги поддржуваат. За сега сѐ уште никој не ми рекол дека за да се чувам себеси треба да молчам. Можеби некој во рамки на партијата мислел дека ако молчам можеби ќе биде подобро за мене лично, но од поширокиот круг на луѓе со кои комуницирам не сум добила такви сугестии. На крајот на краиштата, јас не сум во политиката за да ги гледам работите лично за себе, туку ако можам да помогнам во наоѓање на патишта за заеднички позитивни приоритети.
ФОКУС Дали само на ваков начин можеме да го избегнеме фактот дека и покрај предзнакот демократски, нашите партии и натаму се султан-партии?
АРИФИ Да, јас така ги дефинирам, така и ги мислам. Тоа е резултат на патријархатот и патријархализмот, што со години владее на овие простори и кој, комбиниран со политичката моќ, дава производ какви што се нашите партии. Можеби е време и лидерите на политичките партии да одиграат една сериозна улога во процесот на демократизација на субјектите, затоа што сите политички субјекти во Македонија, без исклучок, не можат да се демократизираат, доколку лидерите не се подготвени да отстапат и трансферираат нешто од својата моќ.
И тие тоа треба да го направат во име на демократијата и во име на целосниот развој на нашата земја. Ова можеби изгледа утописки, но може да биде реално, бидејќи сите тие биле во ситуација да носат битни одлуки за државата, некој ги донел на овој, некој на оној начин, но донеле големи одлуки и има уште една голема одлука која што треба да ја донесат, а тоа е да направат подобро функционирање на политичките субјекти!
ПРИДОНЕСОВ ЗА ЕМАНЦИПАЦИЈА НА АЛБАНСКАТА ЖЕНА
ФОКУС Ако ги земеме овие 20 години демократија, а ги исклучиме функциите на Каќуша Јашари во поранешна Југославија, Вие сте првата жена потпретседател во албанска партија, сега имаме жени Албанки судијки во Уставниот и во Врховниот суд. Дали ова смени нешто во поглед на еманципацијата на албанската жена не само во семејството, туку и во македонското општество?
АРИФИ Кога влегов во овој процес, тоа го прифатив како мисија, тоа е и мој теориски ангажман меѓу другото за еднаквоста на родовите и верувам во процесите каде што има жени. Кога го прифатив овој партиски ангажман и станав еден од основачите и потпретседател на ДУИ, знаев дека ќе биде тешко, дека некогаш ќе бидам нападната токму поради тоа што сум жена, но знаев дека можам да дадам пример дека многу жени можат да се ангажираат во својот живот за да ги сменат работите на подобро.
Мислам дека со тоа што станав прва жена пратеник, дадов еден мал личен пример за повеќето жени да се видат и вклучат во политиката и во јавниот живот. Ако сум била инспирација и поттик како жена да се бори за пореспектабилно место во нејзиниот живот, тогаш јас сум задоволна. Од 2001 до сега, албанското општество во Македонија има еден голем интензивен развој, кој е еманципаторски, ако можам така да се изразам.
Половина студенти на универзитетите се женски, правичната застапеност игра исто така улога и за влез на жените во администрацијата. Оваа деценија, во рамките на албанското општество во Македонија покажа една многу голема динамика за која мислам дека македонскиот дел од општеството сеуште не е свесен. Тоа е едно големо достигнување за нас како држава, затоа што се добива една заедница, една генерација која е млада, еманципирана, која е подготвена да даде придонес во рамки на општеството и дефинитивно мислам дека ја одиграв таа улога колку што можев.
ФОКУС Порано важеше девизата дека Албанците со високо образование се приштински кадри со купени дипломи. Дали сега како професор, кога сте во образовниот систем, може да кажете, дали излегуваат едуцирани кадри или и натаму на Албанците се гледа како на кадар кој е во системот колку да се “шутка” низ канцеларии?
АРИФИ Тоа е предрасуда. Јас сум дипломец токму на приштинскиот универзитет, и мислам дека овој универзитет даде придонес за градење на интелектуална елита во Македонија, токму затоа што ги отвори вратите за нас кога тука ни беа затворени. Знаете дека албанските универзитети се нови универзитети во Македонија, иако сега веќе не се најнови, бидејки тука е штипскиот, тука се приватните универзитети, и тука не би направила поделба помеѓу универзитетите од албанско и македонско јазично подрачје, оти квалитетот во целина е тука некаде, со некои помали или поголеми разлики.
Нашите универзитети треба да инвестираат многу повеќе во мобилноста на студентите, многу повеќе во науката и во квалитетот и тогаш дефинитивно би имале подобро образование. Мислам дека малку се инвестира во образованието, иако може да се инвестира повеќе.
ФОКУС Пред десетина дена беше донесен Законот за високо образование, дел од професорите беа против, тој помина и без опозицијата во Собранието. Дали овој закон ќе промени некои од работите за кои говориме?.
АРИФИ Не. ОК е како тенденција да се менува нешто, но има еден друг проблем за кој професорите не се согласуваа и мислам дека се во право. Тоа е тенденцијата да се интервенира делумно во финансиската автономија, потоа законот има премногу казнени одредби, па не личи таков закон за високо образование со казни, бидејќи луѓето во високото образование не се деца.
Според европската традиција, државите не инсистираат тие да регулираат ситуации од тој тип на образование, туку тоа го прават самите универзитети. Затоа, да добиете диплома од Оксфорд е едно, а да добиете диплома од некој друг универзитет во истата држава е друга работа. Значи, универзитетите автономно ги поставуваат своите стандарди.
А, убедена сум дека квалитет може да се постигне доколку вистински се инвестира во универзитетите. И таа инвестиција не треба да биде само платата на професорите, туку воздигнување на науката во целина, што мислам дека во моментот не се случува.
ФОКУС Сепак, законот беше изгласан без опозицијата. Одамна таму ја нема и ДПА. Како функционира парламентот сега, како го оценувате демократскиот амбиент?
АРИФИ Не е добро, тој амбиент не е добар, тоа го кажав и 2008 година, кога без опозиција се изгласаа експресно тие 200 закони. Јас мислам дека демократскиот амбиент без опозиција е лош, и токму поради тоа реков дека мора да се отвори процесот за итно враќање на опозицијата во парламентот. Меѓу другото, според мене, сосема непотребно беше да се носи Законот за високо образование во итна постапка, бидејќи и без тоа ние имаме мнозинство за носење на законот, па воопшто не требаше да се брза!
ДОСИЕЈАТА СЕ ОПАСНА ИГРА
ФОКУС Последниов период често сте прозивани од Нова Демократија. Прашуваат, која е вашата улога во Владата, доколку ништо не знаете за клучни одлуки на ВМРО-ДПМНЕ? Колку за вас е сериозен опонент Нова Демократија?
АРИФИ Работа на секоја партија е да ве критикува, на тоа треба да се гледа нормално, отворено и некогаш, ако има аргумент, да ги прифатите тие аргументи. Тоа е начинот на кој јас гледам на целиот процес. Партиските опоненти никогаш не ги гледам како нешто што треба да се мрази, туку како нешто со кого треба да се дебатира и да се аргументира.
Без разлика колку се активни во критикувањето, не мислам дека се голема опасност за политичкиот терен на ДУИ. Еден многу значаен факт е тоа што албанското гласачко тело нас не поддржа во сериозна бројка и тие покажуваат дека ја разбираат нашата тешка позиција во целата оваа ситуација, нашиот ангажман за стабилноста и овде и во регионот, па затоа ја имаме поголемата поддршка. Затоа не мислам дека е некоја голема теренска опасност критицизмот на Нова Демократија.
ФОКУС Дали низата документи кои излегоа со процесот на лустрација и сериозните обвинувања на челниците на ДУИ донесоа размислување дека ДУИ е партија на поранешни соработници на тајните служби?
АРИФИ Според последните резултати и средби со граѓаните, очигледно дека луѓето продолжуваат да веруваат во ДУИ, а не во конструкциите и продуцирањето на лажни досиеја за челниците на ДУИ. Историјата на албанското движење од 80-тите години било едно големо движење кое имало поддршка кај албанското население.
Тргнувајќи од тоа, секој човек би седнал и би се запрашал: Дали тие служби го направија независно Косово, рамковниот договор, или ја подобрија состојбата на Албанците во целиот регион? Целава конструкција очигледно е нелогична, па затоа граѓаните не наседнаа на таквата замка. Тенденцијата беше да се омаловажи и дискредитира водечкиот состав на ОНА и да се сруши едно движење кое имаше историска важност за Албанците, што беше лоша и опасна игра. Затоа сум задоволна што граѓаните не ја прифатија таа игра.
ФОКУС Кој ја водеше таа игра?
АРИФИ Од кого и да потекнува, намерата им била многу лоша и со ниски пубуди. И тоа не само кон ДУИ, туку кон Албанците во целина како народ, но, и кон Македонија како наша заедничка држава.
ФОКУС Како гледате на слободата на изразување, на се погласните критики за задушување на слободата, на блокираните сметки на медиуми и зголемениот број на тужби за клевета и навреда токму од носители на јавни функции кон новинарите?
АРИФИ Една земја не може да се нарекува себеси за слободна и демократска, доколку не овозможува и не дозволува слобода на изразувањето и на медиумите. Тоа е алфа и омега на демократијата. А медиумите не постојат само за да ни ракоплескаат на нашите политики, туку да известуваат реално, објективно и непристрасно.
Заради состојбите во медиумите во целина, а особено после состојбите со А1 Телевизија, се повеќе сме критикувани од сериозни меѓународни институции. Непреченото работење на медиумите треба да го овозможиме за нас самите, а не само кога тоа го бараат нашите партнери.
Демократијата и слободната мисла се наш првичен интерес, а дури потоа интерес на другите. Но, тоа очигледно не можете да го видите доколку сте крајно заслепен од моќта на владеењето!