Текстот е објавен на 6 април, 2018 година во неделникот „Фокус“ во бројот 1174
Пишува: Стојан АНДОВ
Откако се подигна вревата околу збирката поезија од проектот „Млади поети“, ја зедов збирката и ја прочитав. Сакав да дознаам дали е втемелена оваа жестокост и барањата за санкции. Откако ја прочитав збирката се убедив дека промашувањето не е кај збирката, туку кај авторите на оваа кампања. За жал, на оваа кампања во социјалните мрежи на свој начин се придружи и „Плусинфо“, што го сметам за еден од најсериозните портали и затоа бев изненаден.
Вревата и не е околу збирката како целина туку околу две песни содржани во збирката. Едната песна под наслов „Моите соседи“ од Даниел Пиљаковски (вистинскиот автор бил Александар Блажевски), во целата оваа врева е означена и оценета како навредлива за Албанците во Македонија.
Ќе го наведам овде текстот на песната за читателот и сам да процени:
„Агим е шофер, Бурим е шнајдер, Ветон е швајсер, Дардан е шверцер, Ѓерѓ е шмеќар, Крешник е шпедитер, Луан е штрајкбрехер, Љуљзим е шансониер, Музафер е шармер, Неџат е швалер, Халил е шминкер, Цфетко е шармер, Члирим е шинтер, Џафер е шумар, Шп`тим е шапкар
Опкружен со толку скиптари се чувствувам како цар!“
ЖЕСТОКА ОСУДА НА ПАРТИСКОТО ВРАБОТУВАЊЕ
Неколкупати ја читам песната и мој впечаток е дека таму нема ништо навредливо за Албанците во Македонија. Всушност, оваа песна на Пиљаковски (Блажевски) ми заличува на онаа „Шега“ на Кундера, кој поради неа навистина го обрал бостанот и многу пропатил по затворите. Но, овде кај нас, уверен сум дека не владее времето на Новотни што тогаш беше во Чехословачка, што било вистинската причина за страдањата на Кундера. Затоа мислам оти непотребна е големата возбуденост поради оваа песна и дека повиците за оставка на директорот немаат основа.
Другата инкриминирана песна од истиот автор носи наслов „Партиски вработена“:
„Велат дека пушела коор кај координаторот. Во канцеларија со знак за забрането пушење!
Велат дека му го диркала на директорот. Не е грда како Мирка, а знае добро да дирка!
Велат ги ставила градите на челото на градоначалникот. Наместо згради да гради, тој ги зграби нејзините гради.
Велат дека се плеткала со пратеникот во парламентот. Со толку платени пратеници кај нас имаме платеници!
Велат дека ја подигнала сукњата пред министерот. Тој немоќен и се извини оти неговиот орган е мини.
Велат дека го примила корнишонот на премиерот. Со коор тој ја нишанел и право „у срида“ погодил!
Велат дека дала се пред претседателот. Од она што го бива за прцање го викаат „прцадателот“.
Административната работничка со скромна платичка во денарска паричка ја доби со давање паричка!
Велат дека сите жени се коорви во паричката, но ти сирота грешнице си коорва и во душичката!“
Оние што го напаѓаат авторот на оваа песна и приоѓаат многу еднострано толкувајќи ја како вулгарно сексуален текст. Мислам дека содржината на песната е еднострано оценета. Овој текст фактички е жестока осуда на партиското вработување. Пошироко земено, оваа песна е во органска врска со некои основни начела застапени во поезијата во збирката. Ако внимателно се читаат песните може да се добие впечаток дека пред нас имаме демонстрација на љубовта кон татковината и кон својот народ, кон нивната историја, но, исто така, има и многу прецизна дијагноза на состојбите во нашето современо општество.
ПОЕЗИЈАТА НЕ Е ПОЛИТИКА
Тие состојби повеќе од поетесите и поетите во збирката ги оценуваат како лоши. „Човекот е тука, но човечноста ја изгубивме, ја нема веќе“ – велат тие. Тоа е многу строг но точен суд. Авторите на песните во збирката сметаат дека излез од таа ситуација може да се бара во борбата за љубов и слобода. Љубовта и слободата тие сметаат дека се заеднички клучни белези на човечноста. Ако се има во вид тој генерален став на поетесите и поетите, тогаш најопипливо, најфлагрантно и највоочливо отсуство на човечност е кај партиското вработување.
Прво, нечовечки е да се вработуваат луѓе и да се распоредуваат на работни места за кои не се стручни и не се оспособени. Со таа постапка сурово се казнуваат сите оние што се оспособени за тие работни места ама не се од партијата. На пазарот во Тафталиџе често среќавам едно момче, се вика Бесим. Тој ми вели честопати, дека завршил средно училиште за полицајци уште пред 5-6 години. Оттогаш се јавувал на сите конкурси и секогаш бил одбиен.
„Примаат бербери, лимари, тишлери, молери и што ти не… само да се од партијата. Јас не сакам ниту една партија бидејќи тие се клановски здруженија и таму не важат законите на земјата туку личната покорност и послушност пред надлежниот од партијата“. Ова што го кажува Бесим може да се слушне илјадапати или стотина илјади пати.
Односите на оние што се партиски вработени се такви што секој од нив мора да биде покорен пред, како што вели песната – координаторот, а потоа пред директорот, а потоа пред министерот, а потоа пред премиерот и претседателот. Убаво авторот ги набројал сите скалила каде партиски вработениот мора да ведне глава и да го занемари своето знаење и одговорноста пред законот. Во тоа е логиката на песната на Пиљаковски (Блажевски). И градите и корнишоните се само метафори, а метафора е и авторовото изедначување на партиското вработување со проституцијата.
Поезијата не е политика и стиховите во песната не се политички пароли. Во оваа смисла проституирањето е изнуда во општествениот однос кој владее кај нас. Се сеќавате ли на Достоевски и на неговиот извонреден роман „Злосторството и казната“. Откако Достоевски го опишува целиот гнилеж на нему современото општество во кое царуваат измамници, подмитливци, кодоши, арамии, облечени во фракови и така се возат во кочии, имаат и слуги и слугинки, а обичниот народ фактички одвај преживува.
Најздравата личност во тој роман, најстабилната, личноста со најизразена и цврста човечност е Соња Мармеладова. Таа во тогаш владеачкиот систем немала друг избор и животот го почнала како проститутка уште како дете. Но мајсторот Достоевски ги води работите кои покажуваат дека дотогашната проститутка е надмоќна личност над сите, и над оние што ја ценат и над оние што ја осудуваат и презираат.
НЕМА НИ ЉУБОВ НИ СЛОБОДА
Не сакам да го споредувам Пиљаковски (Блажевски) со Достоевски, меѓутоа важно е да се знае дека во неговиот текст стануваат проститутки и мажи и жени откако ќе прифатат партиско вработување. Не сексуални проститутки, туку проститутки на духот и карактерот. А понекогаш и вистински сексуални проститутки.
Песните на Пиљаковски (Блажевски) се јадровити, одат директно во јадрото. Во нив нема политизирање, нема политички пароли. Во времињата на крупни промени во општеството носителите на промените честопати ги повикувале поетите со својата дарба да им помогнат. Но поетот веќе не е поет ако стане слуга на политиката.
Во Руската социјалистичка револуција во 20-те години на минатиот век најпопуларен поет бил Демјан Бедниј. Неговите песни се одликувале со тоа што во своите стихови и пароли ја величал револуцијата и непосредно поединецот го врзувал за неа. За него истите работници што работеле во фабриката и пред револуцијата по револуцијата требало да бидат среќни поради тоа што доживуваат „социјалистички утра“, „социјалистички вечери“ итн. Но тие песни на Бедниј што погрдно биле наречени „Агитки“ брзо биле заборавени.
Вистинските поети во тоа време како Сергеј Есенин и Владимир Мајаковски имале друга судбина. Тие не биле така популарни како Демјан Бедниј, но на револуцијата поинаку гледале од него. Есенин никако не се вклопувал во барањата на револуцијата од него и од неговата поезија, длабокиот расцеп се гледа во неговата поема „Црниот човек“.
Слично било и со Мајаковски. Тој напишал една песна „Празаседавшисја“, која се однесувала на оние бројни бирократи кои присуствувале на безброј конференции, честопати, според зборовите на Мајаковски, истовремено и на две. Тоа, се разбира, не го дозволуваат физичките закони, ама во борбата против моќта на бирократијата Мајаковски се покажал како вешт и упорен борец употребувајќи го и наведеното тврдење. И двајцата големи поети, Есенин на 30 а Мајаковски на 32 години – се самоубиле!
Денес ние се уште живееме во тешки времиња чиј белег е беззаконието, криминалот, а честа и битна форма е и партиското вработување. Се сеќавате ли на оној кус разговор во бомбите меѓу премиерот Никола Груевски и тогашниот министер Миле Јанакиески, кога Груевски му вели: „Ти заврши ја оваа работа и нема ништо да потпишеш. Натаму пред законите нека му ја мислат Коце и Тони“.
Кога партијата е држава, т.е. државна власт, тогаш не може да се очекува постоење на „љубов и слобода“, како што бараат поетесите и поетите во оваа збирка, туку нема ни љубов, нема ни слобода. А директорот на Агенцијата за млади и спорт треба да го оставиме на мира и да му честитаме што придонел да се објави оваа збирка поезија од проектот „Млади поети“. Да им честитаме и на поетесите и на поетите за нивните убави творби.