Новинарското истражување наречено Пандора документи (Pandora Papers) во октомври откри дека повеќе десетици актуелни и поранешни државници и моќни милијардери се поврзани со компании кои користат даночни оази. Меѓу најпознатите се кријат поранешниот британски премиер Тони Блер, јорданскиот крал Абдула и кенијскиот претседател Ухуру Кенијата.
Банкарските сметки на офшор локациите често биле користени за тајно да се префрлаат огромни суми пари и да се прикрие вистинскиот имот.
Во истражувањето на Меѓународниот конзорциум на истражувачки новинари (ИЦИЈ) и 150 медиуми ширум светот, откриено е дека 330 јавни личности се поврзани со офшор сметки.
Меѓу нив се министрите за финансии на Пакистан, Холандија и Бразил, бивши министри за финансии на Малта и Франција, како и поранешниот шеф на Меѓународниот монетарен фонд- ММФ Доминик Штрос-Кан.
Но со почетокот на руската инвазија во Украина се заборави дека украинскиот претседател Володимир Зеленски кој дојде на власт со ветување дека ќе ја исчисти источноевропската земја, во документите од Пандора откриваат дека тој и неговиот близок круг биле корисници на мрежа од офшор компании, вклучително и некои кои поседувале скап имот во Лондон.
Кој бил помошникот на Зеленски
Украинскиот претседател Володимир Зеленски и неговите партнери во продукција на комедија поседуваа мрежа од офшор компании поврзани со нивниот бизнис со седиште на Британските Девствени Острови, Кипар и Белизе, покажаа документите од Пандора.
Сегашниот главен помошник на Зеленски, Серхиј Шефир, како и шефот на Службата за безбедност на земјата, беа дел од офшор мрежата.
Офшор компаниите ги користеле Шефир и друг деловен партнер за купување скапи недвижности во Лондон.
Околу неговиот избор во 2019 година, Зеленски му ги предал своите акции во клучна офшор компанија на Шефир, но се чини дека двајцата направија договор семејството на Зеленски да продолжи да прима пари од офшор.
Протечените документи докажуваат дека Зеленски и неговиот потесен круг имале своја мрежа на офшор компании. Две кои припаѓаат на партнерите на претседателот беа искористени за купување скап имот во Лондон.
Имоти во Лондон
Откритијата доаѓаат од документите во „Пандора документите“, милиони датотеки од 14 офшор даватели на услуги протекоа во Меѓународниот конзорциум на истражувачки новинари и беа споделени со партнерите ширум светот, вклучувајќи го и OCCRP.
Документите покажуваат дека Зеленски и неговите партнери во телевизиска компанија „Квартал 95“ формирале мрежа на оф -шор фирми што датираат барем од 2012 година, година кога компанијата започна да прави редовни содржини за ТВ станици во сопственост на Ихор Коломојски, олигарх со обвинувања за измама вредна неколку милијарди долари.
Оф -шор, исто така, ги користеле соработниците на Зеленски за купување и поседување на три главни имоти во центарот на Лондон.
Документите исто така покажуваат дека непосредно пред да биде избран, тој го подарил својот удел во клучната офшор компанија, регистрирана на Британските Девствени Острови, Малтекс мултикапитал, на неговиот деловен партнер – наскоро ќе биде негов врвен претседателски помошник. И покрај откажувањето од своите акции, документите покажуваат дека наскоро е направен аранжман што ќе овозможи офшорот да продолжи да плаќа дивиденда на компанија што сега и припаѓа на неговата сопруга.
Скромниот наставник по Историја
Комичар и актер кој беше познат од 2000 -тите, Зеленски го започна својот политички подем неколку години откако ја презеде главната улога во политичката сатира „Слуга на народот“, која започна да се емитува на мрежата на олигархот во 2015 година. Зеленски како скромен наставник по историја, чиј антикорупциски глас на час е снимен од ученик, станува вирален на Интернет и го добива во националната канцеларија.
Во случај на живот што ја имитира уметноста, Зеленски го освои украинското претседателство во реалниот свет само три и пол години по започнувањето на шоуто, со повеќе од 73 проценти од гласовите.
Зеленски го искористи распространетиот гнев на јавноста кон корупцијата, но неговата кампања во 2019 година беше предизвикана од сомневања во неговата добронамерна доверба, со оглед на тоа што неговата кампања беше поттикната од медиумите кои припаѓаат на Коломојски – кој е обвинет за кражба на 5,5 милијарди американски долари од неговата банка и ги пренел офшор во концерт со неговиот партнер Хенадиј Бохолиубов.
Во екот на кампањата, политичкиот сојузник на актуелниот претседател Петро Порошенко објави графикон на Фејсбук, наводно, покажувајќи дека Зеленски и неговите партнери во телевизиската продукција се корисници на мрежа од оф -шор фирми кои наводно добиле 41 милион долари средства од приватната банка на Коломоиски.
Тој сојузник, Володимир Ариев, не обезбеди докази, а неговите обвинувања никогаш не беа докажани.
Кои се двајцата соработници на Зеленски
Но, документите „Пандора“ покажуваат дека барем некои детали во оваа наводна шема одговараат на реалноста. Документите што протекоа покажуваат информации за 10 компании во мрежата што одговараат на структурите детално прикажани во табелата на Ариев.
Новите документи покажуваат дека дел од мрежата била управувана со помош на Fidelity Corporate Services, офшор консултантска компанија, која била една од 14 -те фирми чии документи сочинуваат дел од истекувањето на документите „Пандора“. Документите покажуваат дека Зеленски и неговите партнери користеле компании со седиште во Британските Девствени Острови (БВИ), Белизе и Кипар.
Двајца соработници на Зеленски во офшор мрежата, кои исто така беа дел од неговата ТВ продуцентска куќа, сега имаат моќни позиции. Серхиј Шефир е главен претседателски помошник на Зеленски, додека Иван Баканов ја предводи Службата за безбедност на Украина.
Овие моќни позиции, исто така, доаѓаат со ризици. Шефир за влакно избегна очигледен обид за атентат кога неговиот автомобил беше пукан надвор од Киев на 22 септември. Тој не беше повреден, но неговиот возач беше ранет.
Зеленски постојано ветуваше дека ќе ги заузда олигарсите. Ден по нападот врз Шефир, парламентот на земјата усвои предлог -закон со кој ќе се создаде регистар на олигарси и ќе им се забрани финансирање на политички партии или учество во приватизации. Зеленски рече дека обидот за убиство на Шефир ќе добие силен одговор и нема да влијае врз неговата борба против сопствените интереси.
Популарноста на Зеленски расте
Од комичар кој пред неколку години сатирично се потсмеваше со корупцијата и лошото управување на Украина во популарната серија „Слуга на народот“, Зеленски се разви во сериозен државник кој во криза навидум без напор знае да го погоди вистинскиот тон.
Додека ситуацијата во Украина изгледаше сѐ полоша во светло на извесниот руски напад, апелите на Зеленски стануваа сѐ посилни и попатетични. Набљудувачите сметаат дека неговиот говор кусо по руската инвазија е неговиот најдобар до сега. Емотивен, бестрашен и истовремено решителен, тој на руските трупи им порача: „Ако нападнете, ќе ни ги видите лицата, а не грбот!“.
Украинскиот претседател одлично ја совлада и уметноста на комуникација на Твитер.
Зеленски веројатно никогаш не бил толку популарен во Украина како сега. Многу сонародници пред војната со Русија не беа среќни дека тој им е шеф на државата. Кога пред три години ја презеде должноста не можеше до крај да го оствари ветувањето дека ќе му стави крај на конфликтот во источна Украина. Немаше напредок ниту во однос на спогодбата од Минск – напротив сè се распаѓаше полека.
Во „Пандора документи“ и името на љубовницaта на Путин
Иако на долгата листа на имиња не се споменува рускиот претседател Владимир Путин, сепак, се споменуваат неговите многубројни блиски соработници, меѓу кои и жената со која рускиот лидер наводно бил во романтична врска.
Името на наводната љубовница на Путин, Светлана Кривоногих, се појавило во „Пандорините документи“, а руските медиуми пишувале дека имала дете со него.
Сајтот за истражување „Проект“, еден од ретките преостанати независни медиуми во Русија, во 2020 година тврдеше дека Светлана се спријателила со Путин додека тој бил заменик-градоначалник на Санкт Петербург. Скудните јавни докази покажуваат дека тие патувале заедно со истите авиони кога Путин дојде на власт. Три години подоцна, во март 2003 година, Светлана роди ќерка, Јелисавета „Луиза“. „Проектот“ тврдеше дека нејзиниот татко е Путин. Кремљ не коментираше, а Путин не зборува за неговиот приватен живот.
Нејзината ќерка, која сега има 18 години, предизвикала шпекулации за нејзиниот вистински татко. Таа самата признала дека е крајно слична на Путин, но одбила да потврди или негира дека Путин е нејзиниот татко.
Пандорините документи откриле дека Светлана поседува имот вреден дури 100 милиони долари, вклучувајќи луксузен имот во Монако вреден 4 милиони долари. Апартманот што го купила Кривоногих се наоѓа во луксузниот комплекс Монте Карло Стар и гледа на Средоземното Море, веднаш под познатото казино Монте Карло, познато од филмовите за Џејмс Бонд.
Светлана не е единствената жена која со години се поврзува со Путин. Истото се шпекулира и за поранешната руска гимнастичарка Алина Кабаева. Алина неодамна родила близнаци за кои многумина тврдат дека Путин им е татко.
Во мај 2019 година било објавено дека целиот кат на гинеколошката болница е испразнет со цел тајно да се породи убава гимнастичарка. „Разузнавачките служби го проверуваа секој агол од болницата пред нејзиното пристигнување, а половина од медицинскиот тим беше протеран. Раѓањето го изврши познат лекар од Италија, и тој мораше да направи царски рез”, изјавил рускиот новинар Сергеј Канев, близок до руските разузнавачки служби.
Путин и неговата сопруга Људмила, со која има две ќерки, се разведоа во 2013 година.
Соња Танеска