Текстот е објавен на 27 април, 2018 година во неделникот „Фокус“ во бројот 1177
Разговараше: Јадранка КОСТОВА
ФОКУС: Повеќе од 20 години со вас правам интервјуа на истава тема, реформа на јавната администрација. Имате ли впечаток дека на ова поле ништо не е мрднато кон подобро? Еве, и последниот извештај што дојде од Европската комисија содржи критички забелешки на тој план.
ДАВИТКОВСКИ: Во сите извештаи досега, нам рак-рана ни е јавната администрација, правосудството, корупцијата, немаме правна држава, но она што е моја професионална преокупација кај јавната администрација конкретно, се вели дефинитивно веќе да се департизира, да биде професионална и евентуално баластот да се отстрани од јавната администрација.
ФОКУС: Што подразбирате под баласт, по бројка или квалификација?
ДАВИТКОВСКИ: Значи, очигледно ние имаме превработување, но превработувањето е од непродуктивни кадри, кои, како што рече премиерот, клатат врата, примаат плата и пијат кафе, друго ништо не работат. Значи, тоа мора да се прекине.
НАПРАВИЈА ФАРСА ОД ПРОЦЕДУРАТА
ФОКУС: Арно ама, партиите кај нас функционираат како агенции за вработување, тоа е мотив за членување во партија и сонот на огромното мнозинство овде, што е поразително, е да се вработат во јавната администрација или да избегаат надвор.
ДАВИТКОВСКИ: Сонот на младите луѓе во Македонија е да избегаат надвор, тие што завршиле, што би се рекло, регуларни и значајни факултети, тоа е едно, а вториот сон е, на оние, особено од внатрешноста, да дојдат во Скопје, да добијат плата, не голема, но сигурна…
ФОКУС: Но, услов за тоа е да има партиска книшка…
ДАВИТКОВСКИ: Да, затоа што лепел плакати и слично. Експертите од „Сигма“, агенција на ОБСЕ и на Европската унија, која ни помага навистина, пред месец дена, во анализата како се движи развојот на реформите во јавната администрација во 2015-2017 година, посочија дека во овој период за 52 проценти одиме надолу. За жал, и самите странци констатираат дека кај нас воопшто не се прават реформи и очигледно се нема политичка волја за нешто да се надмине.
ФОКУС: Еве, даваат огласи за директори, разни функции, а однапред се знае за кого е наменет огласот и на која партија ѝ е доделено местото. Тоа ја прави фарса целата процедура.
ДАВИТКОВСКИ: Оваа практика со конкурсите што се воведе во изминатите години, е затоа што такви беа законите, особено во јавната администрација. И тоа во околу 150-160 закони, во сите беа дадени прецизно услови за избор на претседател на Управен одбор, за членови на Управен одбор, за директор, да не зборуваме за нивоата во јавната администрација, во државната администрација, од генерален секретар, тоа беа навистина високи критериуми… Но, за жал, никој не ги почитуваше овие законски текстови и ја направи вистинска фарса целата процедура за избор на овие раководители.
ФОКУС: Но, затоа не можеа да пополнат многу раководни места.
ДАВИТКОВСКИ: Тие ја наполнија претходно јавната администрација, а потоа во 2015-2016 година кога се донесоа законите, тие се применуваат и се виде дека се во добар дел кочница за влегување во администрацијата. Но, иако е добар законот, и требаше да биде брана за да не се употребува за одредени партиски потреби, сепак, со контингенти се примаа луѓе, особено во делот на Секретаријатот за спроведување на Рамковниот договор, кој е при Владата. На тој начин беа примени околу 1.500-2.000 лица. Дури отпосле се утврди дека тоа е спротивно на законот и дека на тој начин не може да се распределат. Затоа сега жешкиот костен остана на новата влада да го решава статусот и распоредувањето на тие 1.700 луѓе, иако некои од нив се примени дури од 2008 година.
ФОКУС: Но, поголем циркус од лотарија за вработување има ли?!
ДАВИТКОВСКИ: Тоа е второ, внимавајте, во јавен сектор се направи тој експеримент во „Македонски шуми“, иако официјално постојат прописи и закони, кои никој не ги применуваше.
ЦИРКУСИЈАДА СО В.Д. ДИРЕКТОРИТЕ
ФОКУС: Значи, како добри ги оценувате законите што беа донесени кога министер за администрација беше Марта Томовска?
ДАВИТКОВСКИ: Да, тоа се два закони, Законот за вработени во јавниот сектор и Законот за администрација. Тие закони ги направи Европската унија, по европски стандарди. Тие беа главни, условно речено, пишувачи на законите. За волја на вистината, последната година од власта на ВМРО-ДПМНЕ, само дваесет луѓе се вработени согласно Законот за администрација. Бидејќи критериумите беа мошне високи. Мислев дека законот, каков-таков, ќе треба да се применува.
ФОКУС: Но, СДСМ како опозиција даваше поинакви проценки.
ДАВИТКОВСКИ: Политичките партии кога одат во кампања за избори, едно кажуваат, а кога ќе ја освојат власта, кога ќе се соочат со реалноста, гледаат друга слика и на друг начин сакаат да ги применуваат истите закони.
За жал, нашиот премиер, по 11 месеци, во последното интервју за МИА кажа дека тие што дошле да клатат врата и да земаат плата и да пијат кафе, ќе бидат отстранети. Иако во кампањата и по изборите децидно се инсистираше дека ниеден нема да биде отпуштен од јавната администрација. Значи, се виде баластот колку има непродуктивни кадри во јавната администрација.
ФОКУС: Добро, но тие претходно, кога ја критикуваа владата на ВМРО-ДПМНЕ, го говореа истото, дека така се примаат луѓе во администрацијата. Зошто сега се изненадени?
ДАВИТКОВСКИ: Токму така. Сега доколку некој се осврне критички на аплицирањето на власта во оваа сфера, се напаѓа рафално.
ФОКУС: Вие секогаш сте биле критички настроен, и кога бил СДСМ и кога било ВМРО-ДПМНЕ на власт. Еве, неодамна влеговте во конфликт со министерот за финансии, Тевдовски, на една трибина.
ДАВИТКОВСКИ: Да, и тоа на јавна сцена ми се закануваше министерот, со закани што претставуваат кривично дело. Имено, кривичното дело се состои во тоа дека средствата што сум ги примил од буџетот за пишување закони, јавно ќе ги објавел. Сепак, тоа е оддавање лични податоци што претставува казниво дело.
ФОКУС: Добро, но како се трошат народните пари, треба да е јавно презентирано…
ДАВИТКОВСКИ: Треба, јас го охрабрувам, но доколку од буџетот сум зел пари за пишување закони. Во изминативе 30 и повеќе години досега сум бил во работни групи за подготовка на преку 140 закони и ни денар немам земено од кое било министерство за таа активност. Тоа одговорно го тврдам.
ФОКУС: Значи, на вашата критика ви врати со закана.
ДАВИТКОВСКИ: Да, и тоа на јавна сцена, пред домашни и странски експерти. Но, ќе сфатев критиката да беше од класичен политичар, ама од професор-политичар… Сепак, мојата дискусија беше упатена кон друг министер, конкретно кон министерот за информатичко општество, Дамјан Манчевски, кој излезе доблесен, одмолчи, сфати човекот…
ФОКУС: Што рековте толку што го возбуди Тевдовски?
ДАВИТКОВСКИ: Настанот беше во организација на „Сигма“, при што беше прикажано на голем екран дека во изминатите 2 години, за 52 проценти одиме надолу со реформата на јавната администрација, а министерот зборуваше ние ова правиме, она правиме. Јас истакнав дека нема политичка волја да се спроведат реформи во администрацијата и тоа го поткрепив со примерот за изборот на в.д. директорите, односно за циркусијадата што испадна со конкурсите.
ДОГОВОРЦИ ИМА ВО СЕКОЕ МИНИСТЕРСТВО
ФОКУС: Мандатот на в.д. директори може да биде 6 месеци.
ДАВИТКОВСКИ: Со конституирањето на владата беа назначени повеќе од стотина в.д. директори и други функционери. Изненадува што во последните денови од истекувањето на нивниот в.д. мандат се распишаа конкурсите. Значи, согласно законот, и самите в.д. функционери немаа време во рок од три дена да си ги приберат документите потребни за конкурирање. Овие информации ги имам од нив. Затоа, владата го поништи конкурсот и го продолжи тој рок уште за 15 дена.
ФОКУС: Да, и направи измени во законите…
ДАВИТКОВСКИ: Во меѓувреме се сменија законите, особено во поглед на условот за познавање на англискиот јазик. Со измените им се дава рок од година дена, и не само да донесат потврда, туку да полагаат во агенција за администрација, ќе полагаат како што се другите испити. Тоа сѐ е во ред. Но, ако преку в.д. раководителите сакаше да се расчисти со старата структура, можеби е и легитимно, но не и легално. Имено, речиси сите в.д. функционери го сменија статусот во функционери. Исто така, во некои инспекторати плата не можеа да земат бидејќи на в.д. директорот му беше истечен мандатот и со тоа немаа официјален потписник. Тоа едноставно е неодржливо.
ФОКУС: Фарса беше и изборот преку конкурси за специјални советници на премиерот.
ДАВИТКОВСКИ: Јас не знам зошто тие одеа преку конкурс, кога нив ги именува премиерот и ним работниот однос им трае додека премиерот ја има функцијата. Едноставно, немаше потреба од конкурси, туку требаше да си ги именува за советници и елегантно да се завршеше постапката.
ФОКУС: Колку вработени имаме во администрацијата, во управата?
ДАВИТКОВСКИ: Претходно, кога Марта беше министер беа 129.000, сега Манчевски излезе со 130.000, значи разликата е 1.000, со тоа што не се ставени тука вработените во А.Д. во државна сопственост и вработените врз основа на договор за дело и договор за вработување на определено време.
ФОКУС: Опозицијата сега обвинува дека владата ја крие таа бројка.
ДАВИТКОВСКИ: Секоја влада ја крие таа бројка, бидејќи договорци има во секое министерство, во секој орган, имаме на локално ниво, нив ги исплаќаат преку авторски агенции, автоматски се разводнуваат средствата, не може буџетот да ги препознае.
ФОКУС: Колку има ангажирани лица со вакви договори?
ДАВИТКОВСКИ: Ако се има сериозна волја, може да се дознае бројката на таквите, дали еден прима плата од буџетот или авторски хонорар, сепак се одлеваат јавни средства, тие мора да се знаат.
ФОКУС: Се измислуваа и разни институции само за да се вработат партиските фанови. Како да направиме рационализација?
ДАВИТКОВСКИ: Според мене, прво треба да се направи функционална анализа на надлежностите на сите органи што примаат средства од буџетот. Потоа, ако сакаме да направиме вистинска реформа, таа треба да се прави на две нивоа. Имено, од тие 140.000 вработени во јавниот сектор, не се сите административци. На околу 50.000 луѓе би требало да им се направи тестирање, со што ќе се утврди дали секој на своето место би можел да остане. Ако не може, ќе треба да се тестира за пониско место. Врз основа на тој закон, секој ќе си го најде местото. На пример, ние имаме случаи на административци со завршен факултет за фискултура, а работат со човечки ресурси, или стоматолог работи човечки ресурси. Со тестирањето едноставно ќе се исфилтрираа работите. Тоа е првата основа. Втората основа, треба да се оди функционално, односно секторски да се направи анализата.
БАЛАСТ НИ СЕ 80.000 ВРАБОТЕНИ ВО ЈАВНАТА АДМИНИСТРАЦИЈА
ФОКУС: Што би ни открила секторската анализа?
ДАВИТКОВСКИ: На пример, ние имаме класична државна администрација околу 18.000, сосе локалната самоуправа. Тука бројката на овие класични, државни службеници не ни е голема. Нас баластот ни се 80.000 вработени во јавната администрација (образование, наука, здравство, култура, труд, социјала итн). Но, ако тргнеме тука сегментарно, ќе утврдиме дека во образованието има 42.000 вработени и ако од нив 21.000-22.000 се носители на функции, од учител до универзитетски професор, другото значи е администрација. Треба да се види дали имаме потреба од толкава администрација во рамките на таа дејност.
ФОКУС: Како стојат работите во здравството?
ДАВИТКОВСКИ: Во здравството има вкупно 24.000 до 26.000, но треба да се утврди колку од нив се „бели мантили“, односно колку се тие што ја вршат здравствената дејност. Ако се направи анализа, јас верувам дека 30-40 отсто од вработените не се носители на основната дејност, односно дали има превработеност или истите да се пренасочат на други работни места во други делови на јавната администрација.
Од друга страна, треба да се истакне дека во државната администрација, односно во министерствата, највисоките места, на пример Б (државен советник, раководител на сектор, помошник раководител на сектор, па раководител на одделение), многу малку се пополнети, бидејќи високо се кренати стандардите, а тие фактички би требало да се носители на надлежностите на соодветното министерство или на органот. Тука би требало да се пополни бројот. Може и хоризонтално и вертикално, но за ова, пред сѐ, треба многу политичка волја или општ консензус.
ФОКУС: А што бива со департизацијата?
ДАВИТКОВСКИ: Тоа што велат конечно ќе се департизира управата, тоа значи дека утре кога ќе ги отвориме поглавјата 23 и 24, правдата, правосудството, администрацијата, сакале-нејќеле ќе си го имаме тој проблем. Мора да се истакне дека сите оние што се примени со партиски книшки, мора да знаат дека ако не ги исполнуваат критериумите и немаат фонд на знаење за соодветното место, дека имаат две опции: или ќе одат на пониски позиции или ќе мора да ја напуштат администрацијата, трето нема.
ФОКУС: Дали сметате дека држат вода менаџерските договори во државниот сектор?
ДАВИТКОВСКИ: Видовме дека во претходниот период, во некои установи и претпријатија имало менаџерски договори. Треба да се истакне дека целта на менаџерските договори е директорот да биде примен врз основа на програма, да биде избран на конкурс, да покаже резултати, па врз основа на тоа, доколку биде успешен, а биде сменет, да му се исплати сумата од менаџерскиот договор. Но, во реалноста тие пропишале отпремнина од 200.000 или 500.000 евра, а не доставиле ниту програма, ниту постигнале позитивни резултати.
ФОКУС: И сега таквите ќе бараат отпремнина?
ДАВИТКОВСКИ: Сега ќе следат многу судски спорови од директорите од претходната власт со склучени менаџерски договори. И затоа, новата влада, виде-не виде, забрани да се склучуваат менаџерски договори, што е добро. Но, од друга страна е и лошо. Јас би истакнал, дека треба да се почитуваат законските услови за избор на раководните лица во јавните претпријатија. Така, ако треба и најголемиот политички непријател би го избрал за генерален директор на ЕЛЕМ или на МЕПСО, ако покажува резултати, ако прави екстра доход за фирмата. Во тој случај, доколку биде предвремено сменет, тогаш треба да добие одредена компензација.
ЗАМЕНИЦИТЕ СЕ КАКО МИНИСТЕР ДО МИНИСТЕРОТ
ФОКУС: Уште во средината на 1990-тите, вашиот дециден став беше дека министерствата без ресор се измислица. Тогаш беа три, а денес јас навистина не знам колку се, изгубив и желба и волја да ги пребројувам.
ДАВИТКОВСКИ: И јас не знам. По правило секоја влада прави промени во бројот на министерствата. На пример, треба да има еден потпретседател (во одредени земји тоа е или министерот за финансии или за надворешни работи, или министерот за полиција), а ние имаме неколку потпретседатели. Министрите без ресор, пак, 40-50 години наназад, нигде во Европа не постојат. Единствено кај нас, заради пазарење.
ФОКУС: Колку министерства според вас треба да имаме?
ДАВИТКОВСКИ: Едно време се смеевме дека Љубчо Георгиевски направи африканска влада, имаше 28 министерства, но сега, вака, кога ги бројам отприлика се 25-26 сосе тие без ресор, кои никој не ги познава. Јас цело време зборувам, кога англискиот кабинет е со 13 ресори, ние во Македонија имаме 15, би можело нешто тука да се редуцира, односно владата би требало да биде составена од најмногу 16-17 министри. Кај нас, како што нѐ дал Господ, мора да има шеф на кабинет, мора да има секретар, мора да има советници, возач и едноставно секој министер треба да го опслужуваат 10-20 луѓе, што мислам дека е луксуз.
ФОКУС: Мислам дека ние сме специфични и по овие заменик-министерски места бидејќи македонска со албанска партија секогаш коалицира и тие места служат за другата партија.
ДАВИТКОВСКИ: Тоа, исто така, е една наша специфичност. Имено, од 2000 година кога се донесе Законот за организацијата и начинот на работење на органите на управата, во него има еден член кој вели дека министерот има заменик, односно заменикот го работи она што ќе му го довери министерот. Но, ако децидно се почитува законот, за да има надлежност, заменикот мора да добие изречно овластување од министерот, а тоа кај нас во пракса не е така.
ФОКУС: Кај нас како да имаме по два министри во ресор.
ДАВИТКОВСКИ: Факт е дека замениците имаат свои кабинети и едноставно се однесуваат како министер до министерот, а не како министер и заменик. Оваа појава почна да се применува и на ниво на локалната самоуправа, што е многу лошо. Законот за локална самоуправа вели дека кога градоначалникот е отсутен, тој именува еден од советниците што ќе го заменува. Новиот градоначалник на Скопје определил фиксен заменик, но проблемот е друг, бидејќи законот не вели тој да биде постојан. На пример, има 40-50 советници, заменикот може да ротира, на кого било да му даде да го заменува градоначалникот. А сега, колку што разбрав, имаме заменик од коалиционен партнер, кој е со функција, со своја канцеларија.
ФОКУС: Значи и со замениците имаме чудна пракса?
ДАВИТКОВСКИ: Замениците ние овде лошо ги преведуваме, од англискиот deputy, тоа не е заменик, тоа се професионалци. Во Англија, на пример, тие се нарекуваат перманентни министри, без разлика од смената на власта. Министерот е политичар, тој се менува со смената на власта, заменикот е постојан. Тие особено придонесуваат за лесна ротација на владата. За жал, ние од портир до министер, сѐ менуваме.
СЕ НАПРАВИЈА ПРЕМНОГУ ЕКСПЕРИМЕНТИ
ФОКУС: Има ли прецизна бројка колку со промената на власта, победничките партии имаат места за пополнување?
ДАВИТКОВСКИ: Во 2002 и во 2006 година беа од 3.000 до 3.600, сега мислам дека треба да се пополнат преку 5.000 места, сосе членови на управните одбори. Бидејќи имаме многу нови органи, имаме многу нови регулаторни тела.
ФОКУС: И тие први месеци, партиите ги користат на која партија, колку места, колку заменички, колку директорски да се доделат.
ДАВИТКОВСКИ: Обично, тие прво се пазарат за местата. Сега можеби премиерот е преокупиран со спорот со Грција, но мислам дека час поскоро треба да се почне со реформа во јавната администрација.
ФОКУС: Па, такво нешто во Македонија е можно само под притисок на Брисел. Дали доколку се одблокираат евроинтеграциските процеси, треба да се преземат порадикални чекори во реформата на јавната администрација?
ДАВИТКОВСКИ: Тогаш веќе не би зборувал за реформи, туку треба да се седне да се работи, јавната администрација да биде навистина сервис на граѓаните, а не сервис на политичките партии. Тоа не го правиме за Европа, нам ни требаат стандардите. Нам ни треба граѓаните да бидат задоволни кога ќе отидат на шалтер. Повторувам дека од европските анализи што ги правеа од „Сигма“, оценките за администрацијата се катастрофални. Имено, над 50-60 отсто од граѓаните се незадоволни од услугите на јавната администрација. Целиот комплетен извештај им го дадоа на министрите, со цел да се каже дека навистина крајно време е да почне да се работи.
ФОКУС: И сега, до кај дојдовте со Тевдовски? Ќе ги објавува ли податоците за вашите хонорари?
ДАВИТКОВСКИ: Камо среќа да ги објави! Ги нема едноставно. Мислам дека има некои луѓе што залутале во политиката, подобро е Тевдовски да си биде професор.
ФОКУС: Ние во сите влади имавме по неколку министри од Правниот факултет. Јас уште на времето реков, при толку професори од Правен во владиве, ние направивме килава правна држава.
ДАВИТКОВСКИ: Ние во 1996/1997 година, од 15 члена на владата, 8 беа од Правен факултет, па се шегуваме дека наставнички совет може да го држиме во Владата. Видете, не е проблем во професорите, проблемот е во имплементацијата на законите. Секој професор во тоа што го има стекнато како искуство, меѓународни искуства, сигурно ќе сака да го примени.
ФОКУС: Да, но едно е науката, друго е реалноста. Ние имавме министер на кој прво вработување му е министер, па дури и премиер.
ДАВИТКОВСКИ: Ние во Македонија премногу експерименти во тој дел правевме. На пример, во развиените демократски земји нема шанси да бидете избран за висок политички функционер доколку претходно не сте биле едуцирани и не сте работеле во соодветни области, а кај нас од нива веднаш министер ќе го направат. Тоа е илузорно, но тоа зборува и за капацитетот на политичките партии. Мислам дека сите политички партии, кај нас прво немаат демократски капацитет, па затоа нема ни на државно ниво.
ФОКУС: Бевте декан на Правниот факултет 8 години. Како го оценувате Законот за високо образование што сега го подготвува Рената Десковска, ваша колешка?
ДАВИТКОВСКИ: Законот за високо образование има некои добри работи за автономијата, тоа што се предвиде националниот совет да биде составен од универзитетски професори, иако некои ќе ги именуваат универзитетите, некои владата, но тоа е добро. Значи, за битните прашања, за финансирањето, за програмите ќе одлучува фелата. Имаше една одредба, со која се гарантираше кадровската автономија, а која, за жал, министерката не успеа да ја протурка – кога некој професор ќе оди во пензија, да не се бара согласност од Министерството за финансии, туку веднаш да се распише конкурс за помлад соработник. Значи, мора пак да се оди на „баци рака“ кај министерот за финансии, за нови вработувања. Тоа што ВМРО-ДПМНЕ ни го направи, министерката се обиде да го промени, но, за жал, не успеа.
СЕ ВРАЌАМЕ НА СИСТЕМОТ НА САМОУПРАВУВАЊЕ
ФОКУС: Што, според вас, е слабост во овој закон?
ДАВИТКОВСКИ: Има некои одредби, како на пример, за изборот на ректор е копиран словенечкиот модел, односно сите да го гласаат, но не е докрај разработен. Имено, во Словенија за ректор непосредно гласаат наставниците, администрацијата и студентите за кандидати кои претходно се утврдени од сенатот. Вака може секој факултет да истакне кандидат, но не верувам дека истиот ќе може да обезбеди доволно мнозинство за да биде избран за ректор. На овој начин не може да се утврди и органот пред кого ректорот ќе одговара бидејќи тој е избран на непосредни избори, а сенатот само ги констатира резултатите од изборите.
ФОКУС: Нема одговорност!?
ДАВИТКОВСКИ: Еве, да го ставиме него во функција на градоначалник, бидејќи тој одговара само кај Господ или не дај боже да стори кривично дело. И пратениците, исто така. Дури и за претседателот има импичмент. Е ректорот нема на кого да одговара бидејќи сенатот не го избира, само го констатира неговиот избор.
Има некои непрецизности за статусот на студентското собрание, кое е именувано како „тело“. Нашиот правен систем не го препознава тој термин! Исто и положбата на администрацијата е спротивна на Законот за вработените во јавниот сектор и Законот за администрација. Сега, статусот и положбата на администрацијата во високото образование се определува согласно Законот за работни односи, што е во директна спротивност на наведените законски решенија.
ФОКУС: Има ли јасна дистинкција меѓу раководни и стручни функции?
ДАВИТКОВСКИ: Мислам дека малку во законот ги измешаа управувачките, раководните и стручните функции. Требаше наставничките совети и сенатот да останат стручни органи, согласно Законот за установи, деканите и ректорот да бидат раководни функции, деканските управи или ректорската управа требаше да имаат управувачки функции и на тој начин да се заокружеше тој систем што даваше добри резултати досега. Сега повторно се враќаме на системот на самоуправување. Сега, на наставнички совети ќе се расправаме и за завршни сметки и за триста чуда.
ФОКУС: Министерката верува дека со овој закон ќе се врати демократијата во високото образование…
ДАВИТКОВСКИ: Да, таа кажува демократизација ќе се воведе со овој закон, со намалување на надлежностите на деканот и на ректорот. Факт е дека ректорот и досега имаше големи овластувања. Но, доколку направиме анализа на досегашните закони за високо образование во поглед на функциите на деканот ќе констатираме дека тие не се изменети.
ФОКУС: Кога замина демократијата од Универзитетот?
ДАВИТКОВСКИ: Демократијата во високото образование замина со донесувањето на Законот за високо образование од 2008 година и особено со неговите многубројни измени и дополнувања кои доведоа извршната власт да биде инволвирана во сите сегменти во високото образование, со што се наруши и уставно загарантираната автономија на универзитетот, односно на високото образование.
Демократските раздвижувања во високото образование почнаа со протестите на студентите на нашиот универзитет, на кои се надоврзаа одредени универзитетски професори. Потоа шарената револуција, политичките партии, по што дојде до логичка смена на политичката власт. Така што, не би се сложил со тезата дека со овој Закон ќе се врати демократијата на универзитетот, бидејќи таа пред неколку години почна да се враќа, пред сѐ, со активностите на студентите, професорите и останатите чинители во високото образование и пошироко. Може слободно да се каже дека токму овие настани беа предвесник за следните политички настани и промени во Република Македонија.
Рамка 1
СО ФУНКЦИОНЕРСКИ ПЛАТИ, АМА БЕЗ БИРО
ФОКУС: Знаеме ли колку агенции, управи се измислуваат, се дуплираат и само служат за пополнување на партиските фанови?
ДАВИТКОВСКИ: Има преку 1.000 и нешто разно-разни органи, кои по разни основи примаат средства од буџетот. Еве сега, кога се смени владата, имаше неколку агенции, ги знаат луѓето, ама седиштето не им го знаат. Тие со години примале плата, и тоа функционерски плати, а немале седиште, немале биро, немале ништо. Сега тие се детектирани, буџетот ги препознава, земаат плата, а дали ќе останат, ќе видиме.
Рамка 2
СЕ НАПРАВИ КАША-ПОПАРА
ФОКУС: Која е смислата на управните и надзорните одбори во разни од овие претпријатија, кои се пополнуваат со партиски кадри и служат за да си добијат само некој паричка плус?
ДАВИТКОВСКИ: Уште во 2005 година кога се донесе Законот за установи и потоа Законот за јавни претпријатија, значи пред 13 години, под притисок на стручната јавност се воведе во сите закони што ја регулираат оваа материја управните и надзорните одбори да се избираат преку конкурс, а не да ги именува владата. За жал, во некои закони се пропиша членовите на управните одбори и директорот да се избираат по пат на конкурс. Во други закони, членовите ги избира владата, а во трети членовите се избираат на конкурс, а директорот го именува владата. Значи, се направи каша-попара за изборот на раководителите, со разни закончиња, различно да биде регулирано. Тоа беше намерно и мислам дека овој галиматијас придонесе до оваа состојба. И затоа доколку некој е функционер во јавно претпријатие, тоа значи дека работел-не- работел, буџетот ќе го покрие.
Рамка 3
АКАДЕМИЈА СО ЕДЕН ВРАБОТЕН!
ФОКУС: И во последниов извештај на Европската комисија стои дека Министерството за информатичко општество нема капацитет.
ДАВИТКОВСКИ: Министерството за информатичко општество, уште кога се работеше законот во старата влада, требаше да формира академија за обуки како независна институција. Тие ја формираа во рамките на МИОА со еден вработен. Во изминатите две години обуките во сферата на јавната администрација се спроведуваа согласно бројот на вработени во МИОА надлежни за обуки. Значи, без сериозен пристап не може да очекуваме вистински резултати.
Рамка 4
ПАРТИИТЕ НЕМААТ ИДЕОЛОШКА ПРОГРАМА
ФОКУС: Нашите партии се како агенции за вработување. Тие се фалат со број на членството, а сѐ се тоа усти за хранење. Кога партиите ќе се реформираат, дури потоа мислам дека јавната администрација би можела да се спастри.
ДАВИТКОВСКИ: Мислам дека ниедна политичка партија во Македонија нема вистинска, органска, што би се рекло, идеолошка програма. Идеолошките матрици не постојат кај нас. СДСМ има статут, програмски активности, но немаат идеолошка програма. Во последно време со квази-решенија сакаат да се доближат до социјал-демократските традиции, но тоа е палијативно решение кое нема да даде резултати на долг рок. Исто е и со ВМРО-ДПМНЕ. Да не зборувам за албанските партии, овие другиве пајтон-партии, што се по 5 луѓе, тие не ни можеме да ги есапиме.