Текстот е објавен на 24 март, 2017 година во недленикот „Фокус“, во бројот 1120
Пишувала Ирена МУЛАЧКА
Лекарската комора на Македонија годинава треба да прослави јубилеј од 25 години од своето постоење. Ова лекарско здружение е формирано на 5 јуни, 1992 година и брои околу 7.000 членови, а неговата основна цел е да ги застапува и штити интересите на лекарите, да се грижи за угледот и дисциплината на лекарската професија, да им помага на членовите со адвокати и со правни совети, ако пациентите ги обвинуваат за лекарски грешки.
Така барем пишува во Статутот на Лекарската комора, каде што во неколку точки и потточки се објаснува кој може да биде член, како функционираат органите и телата и како престанува членството во комората.
Но, колку навистина се почитува Статутот и дали Лекарската комора редовно ги застапува интересите на своите членови? Ова прашање лекарите си го поставуваат веќе подолг период, а особено дојде до израз откако на чело на комората дојде новото раководство во 2012 година, кое според обвинувањата на лекарите, наместо да ги брани нивните права, цели пет години ги штити „реформите“ и здравствените политики на екс премиерот Никола Груевски и министерот за здравство Никола Тодоров.
Во тој период имаше и неколку случаи на лекари што завршија на суд, но Лекарската комора не излезе во нивна одбрана, ниту, пак, им помогна со ангажман на адвокат или со правни совети. Затоа, пак, од комората секогаш се тука за поддршка на министерот Тодоров и проектите што тој ги промовира. Раководството на комората редовно им дава поддршка на политиките на власта, дел се делегати на партиските конвенции на ВМРО-ДПМНЕ, дел, пак, излегуваат и на протестите за одбрана на државата од „предавниците“.
Како што тврдат членовите на ова лекарско здружение, од непрофитна организација комората се претворила во владино и профитерско здружение кое само собира пари и тоа од џебовите на лекарите, а притоа никој не дава отчет каде се трошат тие пари.
ПЕТКРАТНО СЕ ЗГОЛЕМИЛЕ ТРОШОЦИТЕ НА КОМОРАТА
Веќе една година е истечен мандатот на актуелното раководство на Лекарската комора на чие чело е доктор Кочо Чакаларовски. За 23 мај годинава закажани се избори, на кои треба да се избере ново раководство, кое во наредните четири години треба да го штити угледот и дигнитетот на лекарите. Но, пред да се осврнеме на тоа кои се имињата на кандидатите што ќе се борат за претседателското столче, да видиме што во овој период од пет години сработи комората, од каде добива пари, колку приходи и расходи има на годишно ниво и дали раководството дава отчет пред лекарската фела за својата работа.
Да тргнеме со ред. Во касата на Лекарската комора годишно влегуваат околу 1 милион евра, пари што се добиваат од членарини, уплати за релиценцирање на лекарите, полагање државни испити, приходи од реклами, приходи од полагање државен испит… Секој лекар е должен годишно на сметката на комората да уплати 1.200 денари членарина, со што за само една година во буџетот на комората од оваа ставка влегуваат околу 140.000 евра. Исто така, во касата на ова лекарско здружение влегуваат и по 8.500 денари од лекар за обновување на лиценцата што се прави на секои седум години, како и по 15.000 денари од сите млади доктори што дипломирале и треба да полагаат државен испит. Сепак, државна тајна останува информацијата – колку пари легнуваат на сметката на комората од плаќањето кирија за просторот што е купен пред неколку години.
„Фокус“ ги објави финансиските извештаи од првите три години на досегашното раководство во кои може да се забележи дека лекарското здружение има повеќе од 730.000 евра расходи на годишно ниво. За изградба на Медицински симулациски центар биле потрошени 240 илјади евра, потоа за лицата кои се на договор на дело се плаќало околу 40.000 евра, а тука се и трошоците за гласилото на Лекарската комора Vox medici кое излегува на секои три месеци, за што се трошат 30.613 евра на годишно ниво, додека, пак, за надомест за членови на комората само во 2014 година се потрошени 63.711 евра. Исто така, од сметката на Лекарската комора се трошат пари за канцелариски материјал, тонери, касети, дискети, бензин, дневен печат и стручна литература, стручни советувања, репрезентација…
Се обидовме да ги добиеме финансиските извештаи и за последната година, но лекарите не смееја да ги споделат со нас, со оглед на тоа што претходно беа казнети и дадени на Етичка комисија затоа што извештаите се нашле на страниците на „Фокус“, иако тие лекари не се свиркачите што ги бара раководството на комората. Според извештаите, за сите 25 години колку што работи Лекарската комора приходите и расходите на највлијателната медицинска асоцијација петкратно се зголемиле!
– Последното раководство на комората не функционира на никаков начин, освен што ги троши парите на лекарите. Тие цело време се занимаваат сами со себе и се продолжена рака на ДПМНЕ. Претседателот е нула од човек. Тие се придружни вокали на главниот водач од власта и како негови послушници веднаш се организираат за се што ќе им затреба. Едно знам, Здружението кое долги години уживаше углед кај лекарите го претворија во вмровски штаб или профитерско здружение – тврди доктор Ѓорѓи Оровчанец, поранешен министер за здравство.
Пред неколку години, финансиските извештаи на Лекарската комора беа достапни на веб-страницата на здружението. Секој од лекарите што сакаше да провери каде одат неговите пари, слободно можеше да ја отвори страницата и да провери колку пари влегуваат во касата на комората и колку и за што се трошат. За разлика од тогаш, сега не може да се најде ниту еден извештај на веб-страницата, освен што може да се види организациската поставеност во комората, членовите на Извршниот одбор, Собранието, комисиите.
НАМЕСТО ОСТАВКА, КАНДИДАТ ЗА ПРЕТСЕДАТЕЛ НА КОМОРАТА
За две недели треба да се одржат избори за ново раководство на комората, а во меѓувреме не поминува ден без кавги, тензии и напната атмосфера во просториите на ова лекарско здружение. Според нашите извори, лекарите се поделени во табори, главна улога имаат бизнис-интересите, а во меѓувреме копјата се кршат околу измените во статутот на комората, според кои членови на највисокото раководно тело – Извршниот одбор не можат да имаат функции во други асоцијации или здруженија поради конфликт на интереси. Токму од тие причини, неколку недели пред изборите, Лекарската комора се соочува со тужби од лекарите кои тврдат дека измените се усвоени незаконски.
„Фокус“ располага со тужбите од тројца лекари. Таков е случајот со матичната лекарка Лилјана Чолакова – Дервишова, која е претседател на Здружението на приватни лекари, а истовремено е и член на Извршниот одбор во комората. Според новите статутарни измени, ако остане член на ИО, Дервишова нема да може да го предводи здружението. Но, проблемот е во тоа што кога се усвојувале измените во Статутот, од вкупно 67 делегати, присутни биле 42, а гласале само 27 од нив.
– За измените во статутот мора да гласа мнозинство од вкупниот број делегати. Овој статут мора да биде поништен бидејќи со него се забранува активност во кое било здружение. Наместо да ги отворат широко вратите за лидерите, тие уште носат и забрани – вели во изјава за „Фокус“ доктор Дервишова.
Таа заедно со уште двајца лекари Игор Дабески и Никола Ќулафковски ја тужи Лекарската комора и бара поништување на измените во Статутот.
– За ова би можеле кривично да одговараат. Лекарската комора не е сопственост на тројца луѓе кои ја третираат како „наше дете“ или Биро за вработување синови, ќерки, кумашини, внуки, сестри, снаи… – додава матичната лекарка.
Извршниот одбор на комората брои 10 члена, а според извештаите, за разлика од порано, кога дневница од 600 денари и надомест за патни трошоци добивале само лекарите од другите градови, сега добиваат сите членови на одборот и тоа по 6.000 денари од состанок, а состаноци одржуваат двапати месечно.
Разочараните лекари го објаснуваат и начинот на кој биле избрани членовите во Извршниот одбор. Според нив, за изборот на Извршниот одбор пристигнал список од партискиот штаб на ВМРО-ДПМНЕ, а членовите на Собранието на комората само требало да го изгласаат. Меѓу членовите на Извршниот одбор, чии имиња можат да се најдат на веб страницата е претседателот Чакаларовски, потоа доктор Ленче Неловска, десната рака на првиот човек во комората и нејзин потпретседател, која истовремено е директорка на Геријатрискиот завод во Ѓорче Петров, а беше делегат и на конвенцијата на ВМРО-ДПМНЕ. Нејзиното име стана актуелно за време на предвремените парламентарни избори што се одржаа на 11 декември, лани. Само три дена пред изборите, во јавноста се појавија информации дека лекарка-интернист од Геронтолошкиот завод „13 Ноември“ издала 30 специјалистички извештаи за неподвижни лица, кои требало да гласаат во сабота, ден пред изборите, кога гласаат изнемоштените, болните и затворениците. Проблемот настанал откако се докажало дека лекарката направила фалсификат, односно издала извештаи со неточна дијагноза, поради што веќе неколку месеци МВР работи на расчистување на случајот.
Дел од обвинувањата за овој скандал одат и на адреса на директорката Неловска, затоа што лекарката наводно тоа го направила по нејзина директива. Но, дури и да не знаела ништо за фалсификатите, директорката требаше да понесе морална одговорност и да си поднесе оставка за тоа што се случи во болницата со која таа раководи. Наместо тоа, таа сега се кандидира за претседателското место во Лекарската комора, а институцијата што ја предводи е под истрага?!
Во лекарските кругови се шпекулира дека Неловска е најсериозен кандидат да го заземе претседателското столче во комората, а во меѓувреме, додека таа е втор човек, таму се вработи нејзината снаа за брат, Славица Неловска.
„Фокус“ се обиде да стапи во контакт со потпретседателката да ни одговори на неколку прашања кои ги испративме и на нејзиниот службен имејл, но до затворањето на овој број од неделникот не добивме одговори.
ПАРТИСКИ ВОЈНИЦИ
Но, тука не застануваат роднинските и партиските вработувања во највлијателната медицинска асоцијација. Член на Извршниот одбор е и доктор Боро Илиевски од Институтот за патологија, а за тоа време во комората е вработена неговата сопруга Наташа Илиевска. Во последните две-три години во комората е вработен и извесен Спире Арсовски, кој според нашите извори завршил Земјоделски факултет ѝ е внук на доктор Биљана Петковска-Огњанова, која, исто така, е член на највисокото раководно тело. Освен внукот, во комората е вработена и нејзината кумашинка Анета Крстевска.
Член на Извршниот одбор, исто така, е и Игор Николов, брат на екс директорот на ЈСП, Мишо Николов и Марјан Шокаровски, брат на пратеникот од Охрид од ВМРО-ДПМНЕ, Харлампие Шокаровски.
За да направиме споредба како функционирала на времето Лекарската комора поразговаравме со нејзините поранешни претседатели. Доктор Алексеј Дума беше прв претседател на комората, кој со неа раководел цели 12 години, односно три мандати. Тој тврди дека во негово време се штедело, дури и дека тој од свој џеб ги плаќал трошоците.
– Комората секогаш мора да биде опозиција или коректор на секоја административна власт и мора да се грижи за интересите на докторите, бидејќи со незадоволни лекари нема задоволни пациенти. Не е работата да имаш власт. Власта како власт е само да приграби нешто и луѓето од раководството да се прават паметни. Се знае дека на власт сакаат да бидат тие што се слаби во професијата. Идејата не беше собраните пари да ги трошиме, туку да ги намениме за едукација на младите доктори – тврди Дума.
Тој додава дека од моментот кога излегол од комората, досега не бил повикан да членува во ниту едно раководно тело, а никогаш не бил ангажиран ниту како консултант.
– Сега се измешани работите. Сето тоа за што ние се залагавме изгуби содржина. Не може претседателот на Лекарската комора да патува во странство како делегат по налог на министерот за здравство и да ги застапува неговите интереси. Тоа не е негова работа. Се знае чии интереси треба да застапува Лекарската комора – вели Дума.
Со сличен став е и доктор Владимир Борозанов, исто така поранешен претседател на комората. Додека тој управувал со комората, тој тврди дека цело време се штедело, затоа што раководството не сакало финансиски да заглави.
– Членарината за лекарите беше само 100 денари, а дневници добиваа само тие од другите градови, но не и лекарите од Скопје. На тој начин се штедеше, па и активистите во комората добиваа минимум пари. Наша цел секогаш била да ги заштитиме лекарите како професија, но Фондот за здравство и ресорното Министерство ни го отежнуваа тој процес бидејќи тие заедно беа секогаш против лекарите – вели доктор Борозанов.
Покрај сите тензии, поделби во табори, партиски определби и кавги за претседателското столче, во целата приказна останува спорен делот со зголемувањето на дневниците и членарината. Како и сите институции, и комората е должна да даде отчет за трошењето на парите. Се разбира, пред лекарите.
Рамка1:
ЧАКАЛАРОВСКИ НЕ ОДГОВОРИ НА ПРАШАЊАТА НА „ФОКУС“
„Фокус“ неколкупати се обиде да стапи во контакт со актуелниот претседател на Лекарската комора, доктор Кочо Чакаларовски, кој по професија е нефролог и на кој сакавме да му поставиме неколку прашања за последните случувања во ова лекарско здружение, поделбата на табори меѓу лекарите, начинот на кој се направени измените во Статутот и кои се кандидати за претседателското столче.
Прашањата ги испративме и на неговиот службен имејл, но до затворањето на овој број од неделникот од него не добивме никакви одговори.
Рамка2:
ПРОЦЕДУРА ЗА ИЗБОР НА НОВО РАКОВОДСТВО
Во овој период се одвива процедурата за распишување на изборите на Лекарската комора, кои според предвидениот рок треба да се одржат на 6 април. Постапката е таква што лекарите прво избираат претседатели на општинските одбори на комората, кои ги има 42 на број, а покрај општинските претседатели, кои всушност се членови на Собранието, одборите делегираат и по еден претставник во комората. Дури потоа се оди на избори за ново претседателство.
Рамка3:
КОМОРАТА ГО ПОДДРЖА ПЛАЌАЊЕТО ПО УСПЕШНОСТ
Колку раководството на Лекарската комора се грижи за правата на лекарската фела покажува случајот со проектот за плаќање по успешност, кој доживеа најголемо фијаско и поради кој лекарите-специјалисти штрајкуваа повеќе од 50 дена. Додека лекарите секојдневно излегуваа пред ресорното министерство и бараа средба со Тодоров, Лекарската комора му даде поддршка на овој проект, барајќи од лекарите да го направат истото.
– Лекарската комора на Македонија, како професионална и стручна асоцијација, во целост ги поддржува реформските заложби на Министерството за здравство кои треба да резултираат со подобрување на системот, подигање на квалитетот на здравствените услуги, а во тие рамки и подобрување на статусот на лекарите при имплементација на проектот за плаќање на лекарите според успешност, односно на системот на наградување според завршената работа – се наведуваше во соопштението испратено од комората.