ИВЗ функционира како нетранспарентна организација, без демократска дебата, со догми, каде што се собираат пари со тефтер, по џебови.
Пишува Хасан Јашари
Македонија е уморна од своите политички партии. Но, она што во моментов беше забележливо е фактот дека во времето на пандемијата, на македонската политичка сцена се појавија, со целата своја неформална политичка моќ во земјата, верските заедници. Во член 19 од Уставот се вели дека „Се гарантира слободата на вероисповедта. Се гарантира слободно и јавно, поединечно или во заедница со други, изразување на верата. Македонската православна црква, другите верски заедници и религиозни групи се одвоени од државата и се еднакви пред законот“.
Но, Ковид 19 претставува специфична ситуација во која верските заедници почнаа да се спротивставуваат на Државната комисија за заразни болести, барајќи отворање џамии и цркви. ИВЗ тоа го бараше во услови кога Турција, Косово, Албанија и Саудиска Арабија ги забранија молитвите надвор од домот. Дали ова покажува религиозен фанатизам или тоа претставува димна завеса за покривање разни злоупотреби, останува да се види. ИВЗ почна да им се заканува на политичарите дека се пред изборите и треба да бидат внимателни. Ова беше уцена.
Инсистирањето на верските заедници да ги повикуваат верниците во џамиите и црквите, пред сè, претставува бизарност на нивната религиозна мисија, двоен морал и нечесност. ИВЗ, очигледно, јавно имаше поддршка преку вицепремиерот.
Значи, тука е проблемот, мешање и калкулирање со изборите. Јасно е дека Законот за верските заедници, член 6, вели дека „Верските собири, верските обреди, верскиот печат, верската поука, верските училишта и други видови изразување на верата не можат да се користат за политички цели. Но, во услови на плурализам, постои спрега на интереси меѓу верските заедници и политичките партии и политиката, воопшто. Сето тоа има одраз и во политичкото одлучување. Ова беше потврдено со попуштањето за бајрамските празници, за кое претходно се спротивстави владата, но потоа, под притисок на ДУИ, делумно се одобри барањето на Ријасетот.
Од друга страна, Православната епархија на Повардарието, на чело со владиката Агатангел ги повика нивните верници да ги посетат храмовите, и покрај воведениот полициски час, целосната забрана за посета на гробовите донесена од Владата на Република Македонија.
Политиката како профитабилен бизнис
Во Западен Балкан, политиката е многу профитабилен бизнис. Преку неа, луѓето без биографии, без податоци за тоа каде завршиле факултет, без работно искуство стануваат министри, стануваат пратеници, стануваат директори и заменици на моќни јавни претпријатија, и што е најважно за овие луѓе, тие стануваат јавни личности. Тие се збогатуваат и патуваат низ светот. Но, наше прашање е, дали Исламската заедница во Македонија е навистина политичка партија? Секако дека не е. Но, тоа е огромна организација и многу профитабилно претпријатие. Управува со голем број џамии, медреси, исламски факултет, има свој печат, има голем број локални телевизии, во кои добива голем медиумски простор, има голем број ученици и студенти, има имот (вакф), недвижен имот, распространета е низ целата земја. Таа има многу профитабилен бизнис, како што Хаџ-от што се одржува секоја година. Минатата година, скендер Бузаку, еден од кандидатите за тронот на реис, го обвини реисот за злоупотреба на парите и плаќање визи за Саудиска Арабија од 350 евра по хаџија во услови кога тие се бесплатни. Но, за нашата анализа, индикативен е случајот од минатата година кога имаше немири во ИВЗ. Кога албанските и македонските политички партии се критикуваа едни со други за кавги и поделби во ИВЗ. Се мешаа и Македонските политички партии („Зоран Заев и Мухамед Зекири не можат и не треба да го изберат шефот на ИВЗ. ИВЗ има свои тела, свештеници и верници“, рече портпаролот на ВМРО, Ѓорчев на Фејсбук. 24 април 2019https: //www.slobodnaevropa.mk/B)
Верската елита во Македонија
Во 1956 година, Рајт Милс ја напиша книгата „Моќна елита“. Тој ги опишува елитите на власта, како што се економската, политичката, воената и др. Ние честопати се занимававме само со политичката елита и делумно со економската, но никогаш не сме се справиле доволно со верската елита. Теоретски, ова се гледа како генерализација дека речиси целата политичка моќ ја држи релативно мала и богата група луѓе, кои делат слични вредности и интереси и главно потекнуваат од слични средини, градови, слични социјални слоеви. Но, прашањето е, колку се богати свештениците? Нивниот животен стил зборува за тоа: Македонската православна црква одамна има проблем со недвижностите, обвинувајќи ги свештениците за корупција. Исламската заедница и самиот водач водеа живот сличен на шеик; Дипломатски пасоши, скапи часовници, чести воздушни патувања, скапи автомобили, прибирање донации, велејќи дека донацијата без име на донаторот е добра работа. Исламската заедница постојано собира пари, готовина, по џебовите, без транспарентност и без користење на сметководство.
Борбата за моќ – парите се отепувачка
Борбата за моќ и превласт во верските заедници е иста како и во политичките партии. Дури и во исламската заедница има клики, има групи на интереси, има групи за притисок, има алчни луѓе, има сервилни луѓе и сите тие односи се виза ви првите и две или три лица околу реисот. Значи, ова е слично на споредување со дрвото; две или три главни гранки и многу други средни и мали гранки. Средните гранки биле муфтиите, кои биле блиску до реисот; со пари, со многу ручеци и вечери, со прошетки, со скапи работи и со профитабилен хаџ. Тие го чуваа реисот додека тој не ја наполни чашата десетина пати. Концептот за функционирање на верските заедници е сличен на манипулацијата на политичките партии со граѓаните.
Последните збиднувања во ИВЗ се производ на самиот концепт на функционирање, како нетранспарентна организација, каде што нема демократска дебата, каде што има догми и каде што се собираат пари со тефтер.
Ако тука во финансиите нема транспарентност и одговорност, тогаш промената на реисот е залудна.
Претстои тешка и долга работа за да се врати вербата кај верниците.