Првите три дечиња од Специјалниот завод Демир Капија денес беа сместени во комплетно реновираниот објект во Неготино, приспособен за нивните потреби. Тие ќе го продолжат животот во новите простории, во мал групен дом, со постојана нега и грижа од своите негувателки кои и во минатото се грижеле за нив во заводот, а воедно ќе имаат стручни лица вклучени во нивниот развој.
На отворањето на малиот групен дом во Неготино присуствуваше министерката за труд и социјална политика, Мила Царовска, социјални работници, претставници од ЕУ, претставници од општината, но и родители на деца со посебни потреби. На лицата на трите дечиња на возраст од девет, дванаесет и шеснаесет години се читаше возбудата и радоста поради новите простории, но и поради вниманието на присутните.
Тие се радуваа на малиот убаво уреден двор, каде има приспособено рапма со која ќе им се олесни излегувањето надвор со количка, на новите креветчиња, на полиците со играчки. Едно од нив е со церебрална парализа, другото е со аутизам, а третото со проблеми во центарот за говор и рамнотежа.
Со родителите на дванаесет годишното момче, кое е со проблеми со центарот за говор и рамнотежа, а кои со солзи радосници во очите го гледаа своето дете, весело во новата средина, поразговаравме за предизвицте со кои се соочуваат во животот, но и за тоа како гледаат на бунтот кој се крена против овие деца во селото Тимјаник, каде до крајот на месецот треба да бидат сместени уште четири дечиња кои сега престојуваат во заводот, како дел од процесот на деинституционализацијата.
-Тешко е. Многу тешко… Имав тешко породување со нашиот син, и за несреќа, тој беше повреден при породувањето. Сепак, напредуваше добро и не ни можевме да претпоставиме дека ќе има некои трајни последици. Но, веќе по шест месеци, ги забележавме првите симптоми, кога доби епилептичен напад. Тогаш започна нашата голгота. Секој ден по болници, во потрага по точната дијагноза, но и соодветна терапија. Каде ли не се обративме… Во Швајцарија, Австрија… Секаде каде ни беше ветувана помош за нашето дете, се обративме. Цели осум години траеше нашата битка, и со тешко срце се решивме дека најдобро ќе биде да го сместиме во соодветна институција – ја започна својата приказна мајката, која е по потекло од Скопје.
Родителите велат дека животот никогаш нема да биде ист, но мораат да продолжат понатаму и да се борат за синот, но и за ќеркичката која ја добиле пред седум години.
-Оние моменти, кога син ми го оставив во заводот во Демир Капија, пред околу четири години, не можам да ги опишам со зборови. Само мајка која што се разделила со своето дете може да ме сфати. Но, тоа ни беше најпогодното решение во тој период. Продолживме со редовни посети во заводот, доаѓаме постојано, го гледаме нашето дете. Условите таму, во никој случај не можат да се споредат со овие овде, во групниот дом. Негувателките секогаш биле љубезни, посветени на работата со децата, син ми секогаш кога дури и ненајавени сме дошле, бил искапен, потстрижен, но беше заедно со голема група на деца, буквално затворен во една голема институција, на вториот кат, во количка, значи речиси целото време го минуваше во собата. Овде, во Неготино, веднаш ја забележавме разликата. Очињата му светат од радост, се радува на собата, на малиот двор, на пеењето на птиците, на зеленилото. Значи, чувството овде е како дома, како да е дел од мало семејство, има свој простор, приватност, одлични услови и пристап до свеж воздух во секое време. Ги нема проблемите со транспорт од вториот кат до дворот, за неполна минута со количката можат негувателките да го изнесат надвор – раскажува мајката.
Неговиот татко, пак, вели дека ваквите мали домови треба да ги има во што поголем број, бидејќи сите деца, без оглед на нивната попреченост, заслужуваат еднаква шанса за подобар живот и достоинствени услови.
-Преблагодарен сум на овој проект, конечно и кај нас да се сврти вниманието кон овие деца, да се превземе нешто конкретно за подобрување на нивниот живот. Не знам со кое право некои луѓе, за кои верувам дека повеќето од нив и самите се родители, кренаа глас против нашите деца? Дали, ако некое дете се родило или пак во тек на живот станало лице со посебни потреби, е помалку вредно од останатите? Ги читав коментарите на социјалните мрежи во тек на вчерашниот ден, по повод бунтот на жителите на Тимјаник, кои ете, сметаат дека е во ред да протестираат против болни деца. Се воздржав, и не им одоговрив ништо. Срам за нашето општество, не знам само како тие ќе ги погледат во очи останатите родители на такви деца, оти верувам дека ако не лично тие, но сигурно имаат роднини, пријатели, комшии или соселани кои некогаш во животот се соочиле со слична состојба на нивни блиски лица – вели таткото.
Родителите додаваат дека денес, со мирна душа ќе си заминат дома, затоа што знаат дека нивното дете е радосно, ги има потребните услови, а покрај него се и неговите негувателки со кои свикнало да го минува времето и кои добро го познаваат како личност. И негувателките велат дека се изненадени поради бунтот и протестите на тимјаничани, и тврдат дека непотребно се прават проблеми.
-Еве ги децата, ги гледате и самите. Двете, помалите се во количка, третото со церебрална парализа е во кревет. Самите ниту можат да излезат надвор, ниту можат некого да повредат, некому да наштетат. Се гушкаат со присутните, се радуваат. Ги знаеме со години, верувајте дека чувствуваат се, препознаваат емоции, искажуваат емоции. Покажуваат љубов, приврзаност. Смешно е да се зборува за било каква агресивност. Родители на двете, помали дечиња редовно доаѓаа на посета и во заводот. Третото момче пак, нема родители и никој не го посетува. Грев е да се каже било што лошо за нив, а не пак да се протестира против нив – велат тие.
Од Неготино, министерката Царевска се упати во Тимјаник на средба со жителите кои не сакаат децата со посебни потреби да бидат сместени во нивното село.
Вики Клинчарова