Полицијата во Србија од март се соочува со анонимни дојави за бомби. Но, она што се случи овој понеделник и вторник е најмасовниот бран досега.Низата извештаи за наводно поставените бомби не стивнуваат, прво речиси цел месец на „мета“ бea авиони на летовите за Москва, па училиштата, а и трговските центри во Белград и Ниш. Дојавите за бомби се окарактеризирани како тероризам.
Последниот случај е дека за еден ден дури 97 училишта во прва и 21 училиште во втора смена добиле дојава за поставена бомба, како и аеродромот во Ниш, а бомби се пријавени на Бранковиот мост, Газела, мостот Ада, Народниот музеј, трговските центри .
Методот е ист, мејлот со чудна содржина, речиси инфантилна, од која не може ни да се погоди кој стои зад се. Српските експерти велат, кој и да е – има една цел, а тоа е да се внесе страв и паника.
Членот на Светската асоцијација на шефови на полиција, Марко Ницовиќ за „Блиц“ вели дека целта е да се всади чувство на несигурност во земјата, како и да се предизвика општа паника. Како што вели, треба сами да се справиме со ова, бидејќи според него дел од оваа игра може да дојде и од странство, па тешко дека ќе ни помогне да го запреме ова. Можна причина, вели тој, може да биде да се спротивстави на воведувањето санкции кон Русија.
– Јасно е дека не можете да ја распоредите услугата за контра пренасочување на 100 места и со тоа се пресметува дека ќе успеат да предизвикаат чувство на несигурност. Од друга страна, ништо не можеш, бидејќи според мене тоа е сепак игра на западот и службите, заедно со службите од регионот. Работат координативно и би рекол дека причината е нашето противење на воведување санкции против Русија, вели Ницовиќ.
Бидејќи сериите на алармирање не престануваат и тие се зачестени, може да се направи психолошки притисок врз граѓаните, пожелно е што поскоро да се дознае кој испраќа дојави и се да престане.
Кој и од каде ги испраќа лажните дојави за бомби?
Цел на заканите се и мостови, системот за снабдување со вода и други витални објекти. Во пораката што била пратена по мејл, од странство, не се поставуваат политички барања туку има нихилистички текст кој гласи „ќе ве убиваат со автомобили, бомби, ножеви, се што дојде до рака. Отпадот како нас ќе уништи се околу себе, светот е трул, и вие сте трули“.
Според неофицијални информации, пријавите биле окарактеризирани како кривично дело тероризам. Одделот за високотехнолошки криминал кој вообичаено се занимава со идентични случаи е подготвен да му даде секаква помош на Обвинителството за организиран криминал.
Поради дојавите за лажни бомби во трговските центри, Србија најави дека ќе побара меѓународна помош.
Доказ за тоа дека целата ситуација оди предалеку е снимка која се појави на Твитер, а корисникот кој ја прикачил се претставува како, наводно, еден од припадниците на хакерската група „Анонимус“.
„Здраво Србијо. Вие активно ја поддржувате Русија во нивните крвави и терористички акции кон Украина. Не ви е грижа за човечките жртви и кутрите украински деца и затоа вие сте нашата следна цел. Би сакал да ви поставам едно прашање: Дали навистина сте олку глупави или не? Но, тоа не е важно во овој момент, очекувајте ја нашата освета поради вашата заслепеност и глупост. Ние сме ‘Анонимус’, не забораваме и не простуваме. Очекувајте нѐ“, се слуша на снимката.
Премиерката на Србија Ана Брнабиќ оцени дека бројните дојави за бомби во Србија се притисок од странство поради невоведувањето санкции кон Русија.
„Ние даваме отпор 82 дена, ние сме единствената земја во Европа која нема воведено санкции кон Русија, дури и постојано неутралната Швајцарија ги воведе, дури и БиХ ги наметна, и ако за тоа не се прашаа сите што треба да се прашаат. Ние сме единствената земја која не воведе санкции и трпиме огромни притисоци, кои се страшни и секој ден стануваат се потешки, посилни и полоши“, изјави Брнабиќ.
Таа оцени дека дојавите за бомбите се внимателно испланирани и оти тие „сигурно” дошле од странство, што говори и тоа што една од дојавите стигнала до белградскиот „Тропикариум“, за кој повеќето граѓани не ни знаат дека постои.
Таа кажа и дека невоведувањето санкции кон Русија е „исклучително скапо“, бидејќи главното прашање за инвеститорите стана зошто Србија сè уште нема воведено санкции кон Русија, а како што истакна, дополнително го забавува натамошниот раст на земјата.
Како се испраќаат лажните дојави?
Сите лажни дојави за поставените бомби биле испратени од ProtonMail, шифрирана услуга за е-пошта. Според Новости, многу е тешко да се пронајдат праќачите на овие мејлови.
Proton Mail е швајцарски онлајн сервис, преку кој досега пристигнувале најмногу заканувачки пораки за бомби. Има повеќе од 50 милиони корисници, чии пораки се заштитени со силно шифрирање, па затоа е тешко да се открие IP адресата на испраќачот.
Можно е, преку VPN мрежата, пораката да биде испратена од една земја, а над десетина IP адреси да бидат пренасочени во други земји, за да се сокрие трагата од потеклото.
Во училиштата пристигна мејл напишан на кирилица со наслов „На територијата на училиштето е поставено огромно количество експлозив“.
– Чудно чувство на смиреност како да не чека нормален ден, иста рутина како и секогаш. Се мразиме себеси, но сакаме да ги повредиме сите што ќе ни се најдат на патот. Чувството дека сè околу нас е само сон не не напушта. не гледаме причина да пишуваме нешто друго. На крајот можеме да кажеме дека не сме први и далеку од последни. Ќе те убијат со автомобили, бомби, ножеви, се што ќе им дојде при рака. Гломи како нас ќе уништат се околу нас, бидејќи светот е скапан, сите сте скапани внатре, пишува во мејлот.
За Вулин против Србија се води специјална војна
Министерот за внатрешни работи на Србија, Александар Вулин, за бројните дојави за бомби изјави дека „суштинската цел на сите овие напади е Србија да престане да води независна политика и да носи одлуки под притисок и во страв“.
Повеќе јавни објекти во Белград беа цел на лажни извештаи за бомби во последните месеци. Пријави се евидентирани и денеска.
-Против Србија се води специјална војна. Нападите врз нашата земја не се иницирани или извршени од поединец, тоа се масовни, организирани и многу скапи хакерски напади, предводени од различни центри за хибридна војна, рече министерот Вулин.
Засега властите во Србија не соопштуваат кој е одговорен за овие лажни извештаи.
Очите вперени во Украина и Балтичките земји
Главниот уредник на неделникот „Време“, Филип Шварм вели дека исппраќалите може да се украински, полски или балтички хакери, можеби и некоја западна тајна служба, бидејќи Србија не воведе санкции кон Русија и инаку е пријателски настроена кон Путин. Но, тоа би можело да бидат и руски хакери – тоа би било предупредување што ќе се случи со Србија ако Русија биде санкционирана. Или, помалку политички, може да се и хакери кои сакаат на тој начин да си направат име’.“
Горан Ј. Мандиќ, професор на Факултетот за безбедност на Универзитетот во Белград, кој смета дека трагата води во Украина. Доказ за тоа тој гледа во тоа што тревогата почнала со заканата за летот Белград-Москва.
Експерти за безбедност објаснуваат дека ИТ-единиците на српската полиција можеле само делумно да ја следат трагата. Од одредена точка, тие се немоќни без меѓународна соработка – на пример, со украинските колеги.
Обвинителството го презеде случајот
Како што веќе напиша „Блиц“, овој случај го презеде Обвинителството за организиран криминал. Имено, за да можат истражните органи да му влезат во трага на лицето што ги испраќа мејловите, мора да испратат барање за локацијата од која е испратена е-поштата од давателот.
– Што се однесува до мејловите, провајдерот не е од Србија, никој кај нас. Барањето веќе мора да биде испратено или до Гугл или до Швајцарија – изјави за „Блиц“ извор запознаен со истрагата.
Според него, Министерството за внатрешни работи секој пат испраќа барање за лоцирање, но на давателите е дали ќе одговорат.
– Често се случува да не одговорат кога има многу апликации, но и ако секојдневно добиваат барања. Тие имаат право да го заштитат идентитетот на своите корисници – додава соговорникот на „Блиц“.
Онлајн часови во 70 белградски училишта
Во 49 основни и 21 средно училиште во Белград денеска ќе се организира онлајн настава поради дојави за поставени бомби.
Помошник министерот за образование на Србија, Милан Пашиќ. тој нагласи дека 96 отсто од основните и средните училишта во Србија работат по директен модел и дека нема извештаи за бомби надвор од Белград.
-Во Белград тие бројки се менуваат од час во час. Последните информации од синоќа во 22 часот покажуваат дека наставата денеска ќе се организира од далечина во 49 основни и 21 средно училиште во главниот град, рече Пашиќ.
Тој додаде дека во сите училишта каде се вршени контрадиверзантски контроли било утврдено дека не биле поставени експлозивни направи, јави Бета.
Како да останете присебни во вакви ситуации
Иако, за среќа, се работи за лажни извештаи, поврзаноста со бомбата е терористички напад. Психологот Маја Светозаревиќ се согласува со криминологот дека целта е да се предизвика паника, дека е организирана „акција“, но таа не може да ја тврди причината.
– Она што можеме да го кажеме е дека тоа се прави организирано за да се создаде паника. Не можам да кажам со што има врска, но гледаме дека овде „одиме“ во големите градови, трговските центри, огромен број училишта, аеродромот, а сето тоа се места кои ги посетуваат огромен број луѓе. Значи, целта е да се создаде паника кај поголем број луѓе кои ги посетуваат сите овие места, вклучително и децата во училиштата. Како психолог не би шпекулирал, но кога ќе добиеш дојава за бомба, првата асоцијација со неа е терористички напад, така што не можеш да останеш имун на такви информации. Суштината е луѓето да создадат одбранбен механизам и да бидат свесни дека државата прави се во сите безбедносни мерки и дека треба да остане мирна и спокојна, вели за „Блиц“ психологот Маја Светозаревиќ.
С.Т.