Северна Македонија има околу 800-900 илјади активни корисници на Фејсбук и Инстаграм
Во раните години на 21 век, брзиот напредок на технологијата воведе платформи за социјални медиуми кои го променија начинот на кој луѓето се поврзуваат и комуницираат. Овие платформи, како што се Фејсбук, Твитер и Инстаграм, добија огромна популарност и брзо станаа составен дел од животот на луѓето. Подемот на социјалните медиуми навистина го одбележа овој век како ера на технолошки напредок и имаше значително влијание врз општеството. Според Datareportal, заклучно со 2022 година, во Северна Македонија имало околу 1,75 милиони интернет корисници, што претставува 84,0 отсто од вкупното население. Понатаму, бројот на корисници на социјалните медиуми пораснал за 150 илјади помеѓу 2021 и 2022 година, достигнувајќи околу 64,8 отсто од населението. Меѓу македонските корисници, Фејсбук и Инстаграм се најпопуларни платформи, со околу 800-900 илјади активни корисници во земјава.
Улогата на социјалните медиуми во светот
Социјалните медиуми го олеснија поврзувањето со луѓе од различни делови на светот. Порано беше тешко и бараше многу време и пари да се допре до некој далеку. Сепак, платформите за социјални медиуми направија без напор да комуницирате со поединци од различни потекла, култури и перспективи. Луѓето сега можат лесно да се вклучат во дискусии, да споделуваат идеи и да разменуваат информации на глобално ниво, поттикнувајќи чувство на глобална заедница и разбирање. Социјалните медиуми одиграа клучна улога во отворањето на умовите и промовирањето на прифаќањето на разликите. Преку овие платформи, поединците се изложени на различни идеи, верувања и перспективи со кои можеби не се сретнале претходно. Оваа изложеност помага да се урнат бариерите и стереотипите, охрабрувајќи ги луѓето да ја прифатат различноста и да ги прифатат разликите на другите. Социјалните медиуми обезбедија простор за значајни разговори и дебати, дозволувајќи им на поединците да ги прошират своите хоризонти и да развијат поинклузивен начин на размислување.
Социјалните медиуми и ширењето на говорот на омраза
Но, социјалните медиуми можат да придонесат и за ширење на говор на омраза поради честата злоупотреба на концептот на слобода на говор, при што многу луѓе не се свесни за потенцијалните опасности што може да ги предизвикаат. За жал, кај нас често има ограничена полициска интервенција кога граѓанин, особено од маргинализирана заедница, ќе пријави говор на омраза на социјалните мрежи.
На пример, веб-страницата govornaomraza.mk моментално има околу 2.041 пријави, при што повеќето од нив се поврзани со говор на омраза на платформите на социјалните медиуми. Овие извештаи првенствено се однесуваат на прашања од етничката припадност, сексуалната ориентација и политичките гледишта.
Сепак, за многу поединци, социјалните медиуми служат како алатка за проширување на нивните перспективи, создавајќи врски со поединци ширум светот и помагајќи им да го споделат нивното културно наследство, традиции и нивниот уникатен поглед на светот.
„Каде што живеам, бројот на млади активисти е многу мал. Социјалните мрежи ми помогнаа да најдам луѓе кои споделуваат сличен светоглед со мене. Тоа ми помогна да се поврзам и да не се чувствувам сам. Запознав луѓе од целиот свет, што ми помогна да разберам какви се младинските проблеми таму, како и да научам како да почнам да преземам активности и да направам промена. Запознав луѓе од целиот свет кои ме едуцираа за тоа како младите преземаат активности во нивните земји. Тоа ме направи поотворен ум за тоа какви активности да преземам под одредени околности. Во некои од земјите проблемот е толку голем што и самата младина се плаши да постапи по него. Колку и да се чувствував заробен во оваа земја, едукацијата за тоа колку е полошо во другите земји ми даде поголема храброст да почнам да бидам поактивен, вели Андреј Чаргоски, млад активист од Битола.
Покрај тоа, Андреј смета дека говорот на омраза во Македонија е драстично зголемен во последните години, особено омразата кон луѓето со различна сексуална ориентација и според него, треба да има построги закони за луѓето да бидат заштитени од секаков вид од говор на омраза.
Од дискусија за Евровизија до пријателства и спомени
Друг пример за улогата на социјалните медиуми во создавањето врска меѓу луѓето е примерот на Гентрит Кастрати кој создаде група во 2016 година на апликацијата Messenger со уште 7 членови со цел да разговараат за нивното омилено шоу Евровизија. Нивната група сè уште постои и нивната врска е посилна од било кога.
„Во 2016 година, немав поим дека создавањето група на Месинџер за да разговараме за нашето омилено шоу, Евровизија, ќе доведе до такво неверојатно патување кое ќе трае осум години. Она што започна како платформа за дискусија за шоуто брзо се трансформираше во нешто многу подлабоко. Не само што ги споделивме нашите размислувања за Евровизија, туку се отворивме и за нашите лични искуства, создавајќи длабока врска и откривајќи впечатливи сличности во нашите животи. Нашата група беше безбеден простор. Можеме да бидеме свои, да ги споделуваме нашите мисли и чувства и секогаш да наоѓаме поддршка. Ги славевме успесите, учевме од неуспесите и изградивме скапоцени спомени заедно, ни раскажа Гентрит.
Социјалните медиуми имаат големо влијание врз поврзувањето на луѓето ширум светот. Го променија начинот на кој луѓето зборуваат и се поврзуваат, со што се рушат бариерите и се олеснува поврзувањето со луѓе од различни култури и потекла. Преку овие платформи, луѓето гледаат различни идеи, промовирајќи прифаќање и чувство на припадност кон глобалната заедница.
Сепак, важно е да се знае дека социјалните медиуми носат и предизвици, особено со говорот на омраза. Луѓето понекогаш ја злоупотребуваат слободата на говорот, ширејќи штетна содржина. Поради тоа потреби се посилни правила и спроведување на истите за да ги заштитиме маргинализираните групи од дискриминација.
И покрај овие проблеми, социјалните медиуми беа корисна алатка за позитивни промени. Младите активисти како Андреј Чаргоски ги искористија за да се сретнат со истомисленици ширум светот, да споделат искуства и да добијат храброст да преземат акција. Исто така, создаваат силни врски меѓу луѓето, како во случајот на Гентрит Кастрати, каде што едноставна групна дискусија за шоу се претвори во значајна врска меѓу поединци.
Овој текст е напишан од младинскиот активист Ердин Салијев и е изработен во рамки на младинската програма за онлајн актвизизам имплементирана од Здружението за едукативен развој Еквалис во партнерство со Фокус, а поддржана од Националниот фонд за демократија, Европската младинска фондација и Советот на Европа.