ЕИБ наскоро отвора наменска локална канцеларија во Скопје. Банката, која во нашата држава е присутна повеќе од три децении, сега најавува засилена поддршка во инфраструктурниот и во делот на зелената енергија. Со оглед дека оваа финансиска институција за регионот на Западен Балкан веќе има обезбедено повеќе од 10 милијарди евра (во годините наназад), нејзиното поинтензивно ангажирање во нашата држава дефинитивно ќе претставува голема шанса за многу од нашите компании
Разговараше: Дејан АЗЕСКИ
ФОКУС: Европската инвестициона банка ЕИИБ е една од најголемите мултилатерални финансиски институции, не само во Европа, туку и во целиот свет. Можете ли да ни кажете повеќе за институцијата што ја претставувате?
ПАВЛОВА: ЕИБ е институција за кредитирање на Европската Унија, во сопственост на нејзините земји-членки. Ние сме најголемата мултилатерална финансиска институција во светот и еден од најголемите даватели на финансии поврзани со климата. Од своето основање во 1958 година, банката на ЕУ има инвестирано повеќе од еден билион евра ширум светот.
И додека борбата против климатските промени е дел од сè што правиме, нашите активности се фокусираат на следниве приоритетни области: клима и животна средина, развој, иновации и вештини, мали и средни бизниси и инфраструктура и кохезија. ЕИБ тесно соработува со другите институции на ЕУ, за да ја поттикне европската интеграција, да го промовира развојот на ЕУ и да ги поддржува политиките на ЕУ во повеќе од 160 земји ширум светот.
ОТВОРЕНА НОВА ФИЛИЈАЛА
Неодамна, со цел да ги прошириме нашите партнерства и влијание, банката на ЕУ лансираше нова филијала – ЕИБ Глобално. Таа ќе ги донесе сите ресурси на ЕИБ за да ги спроведе нејзините операции надвор од Европската Унија, со структура дизајнирана да поттикне силно, фокусирано партнерство со Тим Европа. Целта е зголемено влијание од нашето финансирање.
ФОКУС: Колку земјите од Западен Балкан се во фокусот на вашиот интерес?
ПАВЛОВА: Западен Балкан не е исклучок од горенаведеното и со повеќе од 40 години посветеност на локалните економии, имаме обезбедено близу 10 милијарди евра за регионот од 2009 година. Ние сме еден од најголемите финансиери за поддршка на виталната инфраструктура и развојот на малите и средните претпријатија (МСП).
Работиме во тесна соработка со Европската комисија за имплементацијата на Економскиот и инвестициски план објавен во 2020 година. Планот вклучува долгорочна стратегија за зелено закрепнување, одржлива инфраструктура на регионот, дигитален и инклузивен заеднички пазар и развој на приватниот сектор.
ФОКУС: Каде е нашата држава на листата на приоритети?
ПАВЛОВА: ЕИБ ѝ помага на Северна Македонија да ги искористи придобивките од значителните средства од грантови од овој план преку Инвестициската рамка за Западен Балкан (WBIF). Неодамна објавениот финансиски пакет во вредност од 3,2 милијарди евра, вклучително и грантови од 1,1 милијарда евра, ќе го забрза спроведувањето на 21 клучен проект низ регионот, вклучително и во Северна Македонија.
Токму под овој нов бренд, ЕИБ Глобално, би сакала да ја потврдам целосната поддршка на ЕИБ за Северна Македонија и регионот во постигнувањето на нивните цели и реформи, во согласност со политиките на ЕУ и Стратегијата за проширување на ЕК. Со нетрпение очекуваме да видиме напредок на пристапниот пат на Северна Македонија и со задоволство ги гледаме неодамнешните позитивни сигнали во оваа насока.
КРЕДИТИРАНИ 1,1 МИЛИЈАРДА ЕВРА
ФОКУС: Од кога почнува соработката меѓу оваа банка и нашата земја и какви се досегашните резултати?
ПАВЛОВА: ЕИБ останува силен партнер на Северна Македонија -активна е во земјата од 1977 година со кредитирање од 1,1 милијарда евра до денес. Ја финансиравме клучната транспортна, енергетска и водна инфраструктура во земјата, обезбедувајќи подобри услови за живот и бизнис за луѓето низ целата земја.
Преку нашата мрежа на партнерски банки, ние ги поддржуваме и малите и средните претпријатија, кои претставуваат 60 отсто од вкупното кредитирање на ЕИБ во земјата, вклучително и тие што се активни во економијата базирана на знаењето, енергетиката и заштитата на животната средина. Конкретно, имаме силно партнерство со Развојната банка на Северна Македонија и преку нашите наменски кредитни линии поддржавме 2.090 проекти во различни сектори.
ФОКУС: На кој начин ја помогнавте нашата земја за време на пандемијата?
ПАВЛОВА: Од почетокот на пандемијата во 2020 година, обезбедивме 156 милиони евра за Северна Македонија за поддршка на развојот на безбедна, ефикасна и разновидна енергетска мрежа и побрзо закрепнување на малите и средните претпријатија силно погодени од кризата. Наш приоритет понатаму за Северна Македонија и за целиот регион на Западен Балкан останува поддршката на зелениот, инклузивен и одржлив економски модел.
Подготвени сме да ја поддржиме македонската влада, технички и финансиски, во патувањето што ни претстои и убедени сме дека претстојното отворање канцеларија на ЕИБ во Скопје, вградена во делегацијата на ЕУ, ќе даде дополнителен поттик за нашата соработка.
ФОКУС: За жал, Македонија има репутација на земја, која користи многу мал процент од расположливите финансии поврзани со Европската Унија. Какво е вашето искуство од соработката со македонските институции и компании?
ПАВЛОВА: Би сакала да кажам дека генерално сме задоволни од постигнатите резултати. Сепак, мислиме дека можеме да постигнеме уште повеќе и сега, благодарение на нашата одлична соработка со владата и клучните партнери, ги истражуваме можностите за развој и забрзување на проектите од суштинско значење за зелената транзиција на земјата, во согласност со нејзините амбициозни климатски цели, како на пр. декарбонизацијата, вклучувајќи го и приватниот сектор.
ПОТРЕБЕН Е ПОГОЛЕМ НАПРЕДОК
ФОКУС: Колку сте задоволни од спроведувањето на реформите во економската сфера и имплементацијата на европските стандарди?
ПАВЛОВА: Северна Македонија постигнува постојан напредок во спроведувањето на реформите, вклучително и за поттикнување на либерализацијата на пазарот и фискалната транспарентност, што резултира со поволни позиции во најновото издание на светските индикатори за управување, кои главно се над регионалниот просек. Сепак, потребен е уште поголем напредок за да се доближи институционалната рамка до европските стандарди, во согласност со препораките од Програмата за економски реформи на ЕК.
Решителен напор кон структурните реформи и понатамошниот напредок во преговорите за пристапување во ЕУ може да го поттикнат растот преку повисоки приливи на капитал и зголемена деловна доверба. На ниво на проекти, можеме да кажеме дека зајакнувањето на локалните капацитети за планирање, подготовка и реализација на проектите може значително да ги унапреди стратешките инвестиции во земјата.
ФОКУС: Ако направиме регионално рангирање, како е позиционирана Македонија во однос на соседните земји?
ПАВЛОВА: Зависи од тоа кои аспекти ги оценуваме. Здравите економски политики и поволната деловна клима се рефлектираат во поволните позиции на Северна Македонија во последното издание на индикаторите за светско владеење, кои се главно над регионалниот просек. Одлучните чекори за структурни реформи и понатамошен напредок во преговорите за пристапување во ЕУ може да го поттикне растот преку повисоки приливи на капитал и зголемена доверба.
Клучните сознанија од последниот извештај на ММФ за земјата покажуваат дека силната поддршка на политиката го ублажила економското влијание на пандемијата. Фискалните спасувачки линии помогнаа да се спречат големи загуби на работни места и да се заштитат најранливите, додека монетарните и финансиските мерки го задржаа протокот на кредити кон економијата.
ФОКУС: Можете ли тоа да го илустрирате низ бројки за да биде појасно?
ПАВЛОВА: Можам да презентирам некои од клучните наоди од економскиот оддел на ЕИБ. Според Анкетата за претпријатија од ЕИБ, 40 отсто од фирмите во Северна Македонија биле привремено затворени за време на пандемијата, а околу 70 отсто од нив искусиле намалена ликвидност или достапност на проток на готовина, што на крајот довело до намалување на продажбата и на работната сила. Овие резултати се малку повисоки од регионалниот просек.
Понатаму, според анкетата на ЕИБ ЕБОР – Светска банка, речиси 30 отсто од претпријатијата укажуваат на политичката нестабилност, тешкотиите во пристапот до надворешно финансирање и образованието на работната сила како елементи за загриженост.
ФОКУС: Има ли начин во една ваква сложена ситуација да се мобилизираат инвеститорите?
ПАВЛОВА: Здравите економски политики и поволната деловна клима се клучните елементи за мобилизирање на приватните инвестиции. Изгледите за членство во ЕУ се сидро за долгорочни странски инвестиции. Северна Македонија постигна значителен напредок во економските реформи и меѓу земјите од Западен Балкан е една од најинтегрираните во глобалниот синџир на вредност преку земјите на ЕУ, што се рефлектира и во посилното производство, иновациите и побрзиот развој.
ФОКУС: Каде ги гледате пречките за заздравување на економијата?
ПАВЛОВА: Пристапот до финансиите останува важна пречка за бизнисите, особено за малите и средните претпријатија. Најновиот извештај на ЕИБ за банкарско кредитирање во ЦИЈИЕ, објавен во ноември, покажува дека побарувачката за заеми во Северна Македонија скромно се подобрила, но во ограничена мера и помалку отколку во вкупниот износ на ЦИЈИЕ, додека условите за понуда дополнително се влошиле.
ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА
ФОКУС: Можете ли да објавите за нашите читатели некои од вашите идни проекти и можности што се отвораат преку вашата институција?
ПАВЛОВА: Задоволни сме од скорешниот напредок на станицата за отпадни води за Скопје, што ЕИБ го финансира со 68 милиони евра, надополнети со грант во рамките на Иницијативата за јакнење на отпорноста на економијата и WBIF. Ова е голем еколошки проект во земјата што ќе го подобри пристапот до санитарните услуги за повеќе од 500.000 луѓе.
Банката е многу заинтересирана да го прошири своето учество во секторите за одржлив транспорт, обновливи извори на енергија, енергетска ефикасност и животна средина. Исто така, би сакала да го споменам нашиот план за финансирање на последната делница од железничкиот Коридор 8, што го поврзува градот Крива Паланка со бугарската граница, како и нашата поддршка за локалните општини за спроведување на проекти за вода, неопходни за почиста животна средина и подобар пристап до вода за пиење и санитарни услуги.
Гледајќи напред, ЕИБ активно работи на обезбедување инвестиции за здравствена заштита, енергетска ефикасност и дигитални проекти. Наш приоритет ќе биде и поддршка на зелената и дигиталната транзиција на малите и средните претпријатија, за што ќе соработуваме со Министерството за финансии и Банката за развој на Северна Македонија (ДБНМ).
Сметаме дека формирањето на ЕИБ Глобално и претстојното отворање на локалната канцеларија во Скопје ќе ни помогнат уште побргу да ги достигнеме нашите заеднички цели.