Војната во Украина, проширувањето на ЕУ, кое балканските земји го чекаат две децении, но и можното враќање на Доналд Трамп на власт во САД.
Ова е само дел од предизвиците со кои ќе се соочи Европската унија.
Првиот предизвик – војната на Русија во Украина
Членките на ЕУ постојано ветија дека ќе ја поддржат Украина колку што е потребно, бидејќи руската победа ќе ја загрози безбедноста на Европа. Дали ЕУ ќе се држи до тоа ветување следната година?
Во Брисел во моментов многу се зборува за губење на солидарноста и замор од војната. Европската унија прави огромни напори едногласно да одобри помош за Украина. Стратегијата според која Украина е оставена да преговара со Русија или не, може да биде доведена во прашање во 2024 година.
„Нашата цел мора да биде траен и праведен мир, а не уште еден замрзнат конфликт“, рече претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен. „Најдобриот пат на Украина кон стабилност и благосостојба е членството во Европската унија. Европа е одговорот за повторно зајакнување на Украина“.
Вториот предизвик е проширувањето на Европската унија
Со тоа Урсула фон дер Лајен зборува за чекор кој за многу членови оди пребрзо и предалеку. Брисел оваа година треба да ги започне пристапните преговори со Украина и Молдавија.
Членството на Украина разурната од војна би имало огромна цена за Европската унија. Затоа дури и големите политички пријатели на Украина, како Полска или балтичките земји, почнаа да стравуваат од такво сценарио.
Тие земји добиваат многу повеќе од Брисел отколку што плаќаат, но со приемот на Украина, ситуацијата може да биде обратна. Додуша, преговорите ќе почнаа, но додека не се случеше полноправно членство во изминатата година, ако не и една деценија, агитираните членови ќе ги смируваа високите функционери на Унијата.
Земјите од Западен Балкан, кои сите сакаат да станат полноправни членки, а поминаа две децении во европската чекална, со незадоволство ја набљудуваат рекордната брзина со која се развиваат напорите на Украина и Молдавија да обезбедат членство во ЕУ.
Конкретни датуми за пристапување би можеле да се утврдат за Црна Гора, Албанија и Северна Македонија, меѓу другите причини, за да се ограничи руското и кинеското влијание на Балканот.
За Србија и Косово, тие изгледи се поскромни, бидејќи меѓуетничкиот конфликт го парализира севкупниот напредок. Босна и Херцеговина се бори да го надмине статусот на нефункционална држава. Таму, конфликтот меѓу босанските Срби и другите народи, поттикнат од Русија, е најголемата пречка.
Третиот предизвик – реформите на Европската Унија
Пред да прифати нови членки, Европската унија мора да ги реформира своите процеси на одлучување и начинот на финансирање. Само суверена, економски силна Европа може да понуди „капацитет за прием“ – тоа го тврди долго време францускиот претседател Емануел Макрон.
И германската влада предложи повеќе мнозинско одлучување наместо едногласност. Упатените кругови во Брисел не се сигурни што ќе биде со ваквите предлози. Ако треба да се укине едногласното резонирање, таа одлука мора да се донесе – едногласно.
Во изминатите неколку години, ЕУ не можеше да размислува со Полска и Унгарија, кои непромислено го искористија своето вето. Поради дефицитот во владеењето на правото, постапката не дава резултати. Во текот на 2024 година, противникот на Европската унија, Виктор Орбан, ќе продолжи цврсто да владее во Унгарија. Во Полска има надеж, бидејќи поранешниот претседател на Европскиот совет, Доналд Туск, проевропски политичар, го презеде кормилото.
Пред 20 години, по приемот на осум земји од Централна и Источна Европа, како и островските држави Малта и Кипар, ЕУ со извесно двоумење ги усвои „Лисабонските договори“.
Тие до денес се основа за работата на федерацијата на државите. Дали тие договори треба да се усогласат? Таа дискусија ќе биде се поприсутна во текот на 2024 година.
Четвртиот предизвик – Доналд Трамп
Доколку радикалниот републиканец Доналд Трамп повторно стане американски претседател, Европската унија и европскиот дел на НАТО ќе се соочат со тешки времиња. Најважниот сојузник во поддршката на Украина и зауздувањето на Русија, како и во трговските прашања, може да испадне. За да го смири Трамп, ЕУ би можела да понуди да финансира воена помош за самата Украина.
Германско-американската стопанска комора очекува дека Доналд Трамп ќе воведе цела серија казнени царини за Европејците. Истото треба да го направи и Европската Унија. Обемот на трговијата и економскиот раст би се намалиле. Дали Трамп дополнително би ги влошил лошите односи со Кина, која е најважниот трговски партнер на голем број членки на Европската унија?
Петти предизвик: Избори за Европскиот парламент
На почетокот на јуни 400 милиони граѓани на Европската унија со право на глас ќе ги изберат своите претставници за Европскиот парламент. Тоа е во теорија. Во пракса минатиот пат гласаа околу 200 милиони гласачи. Се очекува повторно да победат демохристијаните, но и растот на радикалната десница и популистите.
Според анкетите, најважна тема за граѓаните е нивната економска состојба и стандард. Според тие анкети, Украина, миграцијата, реформите на Унијата и проширувањето се од помала важност при одлучувањето за кого да се гласа.
Најверојатно германската политичарка Урсула фон дер Лајен ќе остане претседател на Европската комисија. Новото свикување на Европскиот парламент би требало да го потврди нејзиниот мандат, но таа би била предложена од 27 шефови на држави и влади.