Врсничкото насилство не е табу тема, туку реалност која е присутна секојдневно во нашето општество. Факт е дека насилството најмногу е присутно во образовниот процес. Пред овој проблем не треба да се замижува, ниту пак да се префрла одговорноста кај други, да се бараат причините или да се дискутира за начинот на справување со оваа појава. Сите во општеството се виновни и затоа врсничкото насилство треба да се решава системски, а засегнатите страни да настапуваат координирано и да се интензивира меѓуинституционалната соработка. Но, најважна е улогата на семејството, при што комуникацијата и довербата помеѓу членовите треба да се зајакне, за да може да се детектираат причините за промените во однесувањето на малолетниците и навремено да се реагира за да се спречат големи трагедии.
Ова е заклучокот од денешната интерактивна дебата организирана од Американскиот универзитет на Европа – ФОН и женската платформа „Better womеn, better world“, на тема „Стоп на насилството“ на која учествуваа сите засегнати страни во државата, вклучително и претставници од власта, со цел да се подигне свеста и да се спречат несакани последици од големи размери како резултат на врсничкото насилство, по последните случувања во соседна Србија.
Заменик директорката на АУЕ – ФОН, проф. д-р Александра Србиновска – Дончевски на отворањето на дебатата изјави дека одговорноста за насилството е заедничка кога станува збор за трагедии какви што се случија во соседна Србија. Таа истакна дека за насилството одговорноста ја имаат родителите, старателите, образовните институции почнувајќи од директорите, педагозите, психолозите и наставниот кадар, но одговорност имаат и претставниците на државните и јавните институции.
“АУЕ – ФОН како Универзитетот е целосно подготвен да даде придонес, а бевме подготвени и пред да се случи трагедијата во Србија, бидејќи обуките за работа со проблематични деца, работа со деца кои биле мета на малтретирање, работа во насока за подобра комуникација наставник – родител, се најпосетените обуки од професорите од средните училишта кои редовно се одржуваат на нашиот универзитет. Нашиот академски кадар е подготвен да спроведе обуки на сите нивоа и заедно во соработка со Министерството за образование да ги едуцираме наставниците, да работиме со учениците и со родителите. Подготвени сме со академскиот кадар од Факултетот за правни и политички науки да дадеме придонес и во подобрување на законската регулатива кога станува збор за малолетничка деликвенција“, нагласи Србиновска Дончевски.
„Какви генерации созадаваме не зависи само од наставниот кадар или стручните служби во училиштата, туку тоа е процес во кој треба да се вклучат сите чинители во општеството. Затоа, со цел спречување на секаков вид насилство и создавање пријатна стимулативна средина за учење, сите вклучени во образовниот процес се должни да промовираат еднаквост меѓу учениците и активно да се спротивставуваат на сите форми на дискриминација и насилство“, истакна Јетон Шаќири, министерот за образование на денешната дебата при што најави дека Министерството за образование ќе формира тимови составени од надлежните од основните и средните училишта со одговорни лица од Центарот за социјална работа, кои заедно и ефикасно ќе работат за спречување на насилството во училиштата, во сите градови низ државата.
Заменик министерот за труд и социјална политика, Енвер Хусејин на дебатата говореше за активностите кои го превзема министерството околу насилството, но пред сè обрати во улога на родител. Па така, тој ја нагласи улогата на семејството како клучна за справување со насилството како проблем, односно како децата ќе се советуваат и како родителите ќе се грижат за нив, особено во периодот на адолесценција.
Јован Петрески, директор на СУГС „Панче Арсовски“ оцени дека за ефикасно решавање на врсничкото насилство треба активно да бидат вклучени сите засегнати страни: ученик-наставник-родители-психолошко-педагошка служба и социјален работник. Доколку еден од овие чинители не соработува, тешко се доаѓа до решение на проблемот.
„Психолозите и психијатрите сè оние кои според нивните компетенции и стручност, треба да понудат вистинско решение. Тие сè оние кои треба да ги доедуцираат психолошко-педагошките служби во училиштата, да одржат предавање на учениците, наставниците и родителите во врска со врсничкото насилство. Сите засегнати страни треба да настапуваат координирано, а проблемот да се решава системски“, истакна Петрески.
Според Розалија Секулоска, магистер по развојна психологија, советник – психотерапевт, родителите се првите модели на идентификација за детето. Најважно што еден родител може да направи за своето поколение е безусловно да го сака.
„Последните случувања се крик на системот дека нешто не е во ред, дека се распаѓа. Примарната превенција е задоцнета. Затоа, неопходно е секундарната и терцијалната превенција да се остави на стручните лица. Агресијата е глобален проблем. Агресијата се учи! Но и емпатијата и емоционалната интелигенција се учат! Да создадеме здраво поколение! Да создадеме здраво, безбедно општество, да создадеме вистински вредности. Да функционираат постојните закони и да се изгласаат нови кои ќе ја санкционираат агресијата и ќе го контролираме протокот на штетни информации“, порача Секулоска во своето обраќање пред присутните.
Проф. д-р Ана Фрицханд, раководителка на Институтот за психологија при Филозофски факултет од УКИМ, истакна дека негативните ефекти од меѓуврсничкото насилство и малтретирањето во периодите на детство и адолесценција, се видливи и кај насилникот и кај жртвата, а можат да бидат краткорочни и долгорочни.
„Што може да се преземе за да се превенира? Да се следи однесувањето на детето/адолесцентот со цел да се препознаат евентуалните промени кои би биле рани знаци дека можеби се наоѓа во улога на жртва, да се комуницира секојдневно, квалитетно и отворено, активно да се слуша што детето зборува и/или се обидува да каже, да се гради однос на взаемна доверба и поддршка, детето да знае дека родителот е тука во секој момент за да му помогне, да се пријави кај надлежните институции и секако да се побара стручна поддршка“, истакна Фрицханд.
Елизабета Георгиевски од Министерството за внатрешни работи укажа на потребата на примена на превенција и едукација. „Општеството е дисфункционално, не само во образованието, туку во сите сегменти. Затоа работите треба да ги гледаме со проекција и навремено да се превземааат мерки“, рече Георгиевски која додаде дека сите институции, вклучително и МВР треба да бидат внимателни кога се работи со децата како ранлива категорија.
Адвокатот Дејан Стојчев истакна дека во ерата на нови, модерни форми на врсничко насилство се поставува прашањето дали постоечката негова законска уреденост, во смисла на определување на неговите форми и санкционирање на сторителите од казнено – правен аспект, механизмите на негова превенција, или, во краен случај, сузбивање на повторување на актите изискуваат промени во домашното законодавство, низ преглед на практични примери и компаративен осврт на домашното и меѓународното законодавство.
