Младиот Леонид Индов од Скопје, кој се наоѓа во центар за рехабилитација во Виена не е единствениот пациент од земјава кому ФЗОМ не му одобри средства за лекување, бидејќи од Фондот за здравстевно осигурување процениле дека потребната медицинска рехабилитација како продолжено болничко лекување била обезбедена и во здравствените установи во земјава.
Голем број на млади лица кои се параплегичари, односно имаат парализа на рбетниот столб се оставени да се лекуваат и рехабилитираат во нашите здравствени установи, иако, како што многумина сведочат, во земјава немаме соодветени услови, па ниту кадар обучен според најновите методи кои се практикуваат во развиените земји, а престојот во наши установи речиси кај сите пациенти резултирал со декубитуси (отворени рани од лежење), но и други здравствени проблеми.
Сличен случај доаѓа од Неготино, станува збор за Јани Иванов, 20-годишно момче, познат велосипедист од градот, кој во јули 2022 година при повреда која се случи за време на патување во Грција, заврши со дијагноза параплегија. Како што раскажува за ,,Фокус” неговиот татко Васил, во еден момент целосно им се променил животот на сите, а благодарение на хуманите граѓани и нивните донации, Јани доживеал големо подобрување на состојбата.
-Настанот се случи во соседна Грција, и веднаш по добивањето на повредата мојот син беше хоспитализиран во болница во Солун. Му беа извршени две операции, таму останавме цели 66 дена. Хуманиот народ помогна, престојот во Солун изнесуваше 35.000 евра. По враќањето назад во Македонија, Јани беше сместен на КАРИЛ, бидејќи се работи за состојба која бара долготрајно лекување и рехабилитација, со цел пациентите да можат да започнат да функционираат самостојно, во количка, и да им се стабилизира состојбата.
Но, она кое во видов на нашите клиники, во споредба со грчката клиника, беше разочарувачко. Верувате ли дека во КАРИЛ немаа специјални антидекубитусни душеци, кои имаат пумпа со две комори, а кои се од огромна важност за овие пациенти? Еден таков душек изнесува помалку од 5.000 денари, а кога сфатив дека Јани добива декубитуси од душекот во КАРИЛ, самиот го однесов нашиот специјален душек, за да не му се влошува состојбата. Ме одбија, не дозволија да го ставиме тој душек, напротив, момчето остана на нивните, еден вид на водени душеци, па на крај заврши со огромни декубитусни рани, кои и до денес не се целосно залечени.
Имавме ситуација кога едвај го спасија, ќе го изгубевме, беше преместен во Козле, во реха центар, па пак во КАРИЛ…
Сфативме дека овде нема соодветни услови, ниту пак било какви современи методи за рехабилитација, и баравме да се продолжи неговото лекување во Лариса, Грција, во специјализиран центар. Бевме одбиени од Фондот, тие се уверени дека во Македонија можат успешно да лекуваат и рехабилитираат вакви пациенти, иако фактите зборуваат дека не е баш така – раскажува Иванов.
Кога увиделе дека состојбата на Јани по враќањето во Македонија значително се влошила, па дури и се изгубил напредокот кој го оствариле во Грција, се свртеле кон хуманоста на граѓаните, и со помош на донации успеале повторно да го однесат момчето на лекување во Грција, во центарот за рехабилитација во Лариса. Тој е таму околу 14 месеци, а апелите за донации за неговото лекување постојано се објавуваат на социјалните мрежи. Во неговиот роден град во повеќе наврати се одржуваат и разни хуманитарни настани, со цел да се соберат средства и да продолжи неговата рехабилитација, која вродила со напредок.
-Само креветот во Лариса за еден месец изнесува 7.500 евра, плус потрошните материјали, и на крај месечно ни се потребни околу 10.000 евра за престојот. Досега плативме илјадници евра, бидејќи се работи за долг престој, а јасно ни е дека ова не е трајно решение. И самиот народ е уморен од секојдневните апели за донации, не може тоа да оди вака до недоглед.
Она кое ќе се случува отпосле, кога ќе секнат донациите, е соочување со голема неизвесност за нас. Враќањето во Македонија на нашиот син ќе значи враќање назад во неговиот напредок и не знаеме каде да се обратиме. Ги контактирав во Негорски бањи, од таму ми кажаа дека не можат да го примат, немаат соодветен кадар, се нема услови кои ќе му помогнат да напредува.
Разговарав и со повеќе лекари на скопските клиники, сите ми го кажаа истото, дека кај нас нема соодветен центар за вакви пациенти. Не би ги именувал искрените лекари, бидејќи не сакам да имаат проблеми на работа, но тоа се фактите. Она кое го има во странските центри за нас е научна фантастика, до толку се отидени понапред.
Ние, за жал, уште ги лекуваме декубитусите кои Јани ги доби при престојот во Скопје, но има очигледен напредок. Тој веќе има движење во рацете, седи во количка, а поради тие декубитуси не може да му се применува и терапијата во вода, која инаку дава доста очигледни резултати.
За нас, враќањето во Македонија, од она кое веќе еднаш го искусивме, ќе значи назадување во тешко постигнатиот напредок – вели Васил.
По евентуалното враќање во земјава, додава дека се плаши од она со кое ќе се соочат, не само околу рехабилитацијата на синот, туку и поради нефункционалноста во средината, кога е во прашање мобилност надвор од домот на лицата кои користат помагало за движење.
-Во домот мора да се направат разни прилагодувања, за да се овозможи движење и функционирање со количка. Ако излезете надвор, веднаш ќе наидете на бариери. Неприспособени тротоари, несоодветни рампи. Ги има колку да се каже дека има, но нека се обидат тие кои ги проектирале да поминат преку нив со количка. Генерално, не се мисли воопшто на овие лица, не се прави доволно да им се помогне и да им се одлесни секојдневието, туку се оставени сами со своите семејства да се снаоѓаат во животот.
Примерот со тоа што се одбиваат за лекување во странство, под образложение дека тоа не е лекување, туку рехабилитација која е достапна и кај нас, доволно зборува. Се штедат народни пари, наместо да им се помогне, оти најчесто се работи за млади лица пред кои е целиот живот. Потребни се промени во однос на носењето на негативно мислење за лекување во странство, посебно кога сите сме свесни дека странските центри се светлосни години понапред од нашите.
Кога Јани беше одбиен од Фондот, и тоа само неколку месеци по добивањето на повредата, имав можност да се жалам пред второстепената комисија во ФЗО, но во тој период ние бевме во Грција, гледавме да му се помогне на синот да ја добие потребната медицинска нега и грижа, а битката со Фондот во тој период ни беше само како сол врз отворена рана.
Сакав да се жалам и до Европскиот суд за човекови права во Стразбур, бидејќи сите ние со децении плаќаме здравствено осигурување, и на крај сме доведени во состојба да бараме донации за лекување и рехабилитација кои нашата држава наводно ги нуди, а реалноста е сосема поинаква. Многу сме назад од сето она кое го нудат светските центри и тоа е реалност која не треба и не смее да биде игнорирана од страна на првостепената комисија од Фондот!
Не познавам родител на дете со параплегија кој успеал да ја извојува ботката со Фондот и да му биде платено лекување или рехабилитација во центар во странство, а во изминативе две години запознав многу такви родители. Овие пациенти не смеат да бидат невидливи за државата и сакам да верувам дека нашата приказна ќе допре до јавноста, но и до надлежните институции, кои конечно ќе превземат конкретни чекори за решавање на ваквите ситуации – раскажа Иванов.
Во меѓувреме, сите кои сакаат да донираат за Јани, за да продолжи неговото лекување во Лариса, можат да го направат тоа на телефоните за донации А1 143 470 и Т 143 124, или пак на сметка во Стопанска банка 200 003894558043.
Вики Клинчарова
