Државниот завод за ревизија изврши ревизија на финансиските извештаи заедно со ревизија на усогласеност на Фондот за здравствено осигурување на Република Северна Македонија за 2022 година.
Ревизијата континуирано известува за слабостите во контролните активности за вршењето на здравствените услуги во здравствените установи кои не се соодветно воспоставени или спроведени, поради што не е обезбедено целосно потврдување на фактурите за извршени здравствени услуги. Непостоењето на единствен интегриран систем за издавање упати, лекарски извештаи и пресметки за извршени здравствени услуги, кои се основа за изготвување на месечни фактури/извештаи создава ризик од пропусти и грешки.
Системските и мануелните контроли во процесот на препишување и издавање на лекови не се соодветно воспоставени и спроведени и постои ризик од плаќање на фактури за рецепти во вид и обем различен од реалниот. Иако од 2021 година се започнати активности за воспоставување на систем еРецепт кој треба да овозможи целосна контрола во процесот на издавањето на рецепти и лекови и фактурирањето кон Фондот, истиот до денот на ревизијата не е имплементиран.
Издвоените средства за условен надоместок во 2022 година изнесуваат 1.721.002 илјади денари за 24 јавни здравствени установи и истите бележат континуиран раст, прикажан на следниот Графикон.
Реализацијата на условниот надоместок во јавните здравствени установи нецелосно се следи од Фондот и не се вршени финансиски контроли на наменското трошење на средствата, на набавката и евиденцијата на лековите и на извршените здравствени услуги за 2022 година. Утврдените состојби укажуваат на слабости во планирањето, реализацијата и контролата на условниот надоместок и влијаат на остварувањето на целите заради кои е одобрен условен надоместок.
„Во постапката за упатување за лекување во странство на осигурените лица постојат слабости и неправилности, при што не е обезбедена соодветна правна заштита на барателите и не е воспоставена контрола и систем на следење на успешноста на лекувањето во странство. Побарувањата за дадени аванси за лекување во странство нецелосно се евидентирани и не се воспоставени соодветни контроли за потврдување на фактурите од странските болници. Ваквата состојба резултирала со тужбени барања од странска болница, за кои постои неизвесност за крајниот исход.
За нецелосно платени фактури за лекување во странство германска болница има покренато 12 тужбени барања до Фондот во вкупен износ од 433.777 евра што во денарска противвредност изнесува 26.720 илјади денари. За дел од тужбените барања донесени се пресуди од германски суд со кои Фондот е задолжен за плаќање на трошоците за лекувањето на осигурениците за кои е поднесена тужбата. Заради одговор на пристигнатите тужби од странската болница, побаран е и добиен Наод и мислење од извршено вештачење и правно мислење од адвокатска канцеларија, започната е комуникација со болницата заради утврдување на причините за тужбите и доставени се повеќе информации до Владата, а во одговорот Фондот приговара на надлежноста на странскиот суд, со оглед на тоа што Фондот како тужен не е со седиште на земја членка на Европската Унија.
Покрај тоа покренати се и 340 тужби од вработени лица во Фондот, со кои се бара вкупна исплата на 15.326 илјади денари за ненавремена исплата на регрес за годишен одмор за 2019 година и разлика за 2020 и 2021 година. Во текот на 2022 година исплатен е регрес за годишен одмор за 2020 и 2022 година за сите вработени во Фондот, по што до денот на ревизијата повлечени се 164 тужби, во жалбена постапка се 137, а активни се 39 предмети, за кои постои неизвесност за крајниот исход“, се вели во деталниот извештај на Државниот завод за ревизија.
Исто така ревизијата во континуитет укажува на слабостите во функционирањето на ИТ системот на Фондот поради отсуство на ИТ стратегија, недостиг на ИТ кадар и застарена серверска структура, што во 2023 година резултирало со сајбер напад на ИТ системот на Фондот. Од друга страна,при спроведувањето на постапките и реализацијата на договорите за јавни набавки на опрема и услуги за ИТ системот ревизијата констатира неправилности, односно дел од договорите не се склучени во законски предвидениот рок и не е обезбедена конкуренција.
Во делот Клучни ревизорски прашања, во ревизорскиот извештај се укажува дека не е обезбедено вистинско купување на услуги предвидено со Законот за здравственото осигурување, односно Фондот наместо да ги надоместува извршените здравствени услуги е принуден, во рамки на утврдениот буџет, да обезбеди средства за целосно функционирање на сите јавни здравствени установи. При тоа 2/3 од нив не успеваат да остварат обем на здравствени услуги во висина на договорениот надоместок, поради што имаат статус на неодржливи, што покрај останатото се должи и на неажурираните референтни цени на услугите.
Имено, ревизијата повеќе години наназад известува дека ЈЗУ и Фондот не ги прават потребните анализи на трошоци за приближување на референтните цени кон реалниот потрошок за единица здравствена услуга, а кои е потребно тековно и континуирано да се менуваат поради влијанието кое го имаат јавните набавки во цената на услугите како и зголемувањето на платите на вработените во ЈЗУ.
Покрај тоа ревизијата известува и за Листата на лекови на товар на Фондот која не е ажурирана и за Националната стратегија за е-здравство која сѐ уште не е усвоена.
Од страна на раководните лица на Фондот добиени се Забелешки на Нацрт извештајот на овластениот државен ревизор, истите се разгледани и констатирано е дека три забелешки не се прифаќаат, а останатите преставуваат известување за преземените мерки по дадените препораки и образложение за констатираните состојби.
Орце Костов