Претклиничките истражувања спроведени во Соединетите Американски Држави произведоа таблета која го „убива ракот“, објавија вчера американските медиуми. Пилулата AOH1996 се работи веќе две децении и напаѓа „канцерогена варијанта на размножувачки клеточен нуклеарен антиген (PCNA), протеин кој се наоѓа во јадрото на клетките кои се размножуваат.
Таблетата која во иднина би можел да лекува една од најсмртоносните болести во светот, ја развива една од најголемите истражувачки и здравствени организации во САД – City of Hope. Едноставно кажано, пилулата против рак е дизајнирана да реплицира ДНК и да ги поправа сите „тумори кои се прошируваат“.
– PCNA е како голем терминален центар во аеродром кој содржи повеќе точки за пристап до авионите – рече професорката Линда Малкас, една од научниците кои работат на таблетот.
Истражувачите веруваат дека пилулата може ефикасно да ги третира клетките на ракот на дојката, простатата, мозокот, јајниците, грлото на матката и белите дробови.
Во моментов е во тек првата фаза од клиничките испитувања на луѓе. Претходните истражувања покажаа дека пилулата може да го инхибира растот на цврстите тумори кај клеточните и животинските модели.
– Таквиот лек ја блокира поделбата на клетките на туморот од различно потекло, и не влијае толку силно на поделбата на нормалните матични клетки во телото. Лекот таргетирано го инхибира протеинот PCNA, кој делува како платформа за ефикасна репликација на ДНК, како и поправка на оштетувањата во геномот, што е особено важно за брзата поделба на клетките на туморот, објаснува проф. Иван Џикиќ од Гете институтот во Франкфурт во анализа за 24 часа.хр.
Со други зборови, таблетата содржи супстанции кои го препознаваат и напаѓаат исклучиво PCNA протеинот во клетките на ракот и ја спречуваат поделбата на таквите клетки.
– Тоа е еден од низата таргетирани лекови со кои се стремиме да има што е можно поселективно и прецизно позитивно влијание на туморот и во исто време да ги поштедиме нормалните ткива. Пролиферирачкиот нуклеарен антиген е цел на овој лек, а очигледно научниците успеале да ја откријат разликата помеѓу туморите на ПЦНА и здравото ткиво и да го истражат истото за корист во лекувањето на ракот – вели проф. д-р. Едуард Врдољак, претседател на Хрватското онколошко друштво и раководител на Клиниката за онкологија и радиотерапија во КБЦ Сплит.
– Треба да се биде внимателен и да се провери дали има некаков негативен ефект врз нормалните клетки кај луѓето. Авторите на овој труд се оптимисти дека лекот може да биде ефикасен не само како независна терапија, туку и кога се дава во комбинација со хемотерапија, што дополнително го оштетува нашиот геном и PCNA, која исто така е потребна за поправка на оштетувањето на геномот. Процесот на клинички испитувања е долг и неизвесен, а тешко е да се каже кога лекот ќе биде одобрен за лекување на луѓе, нагласува проф. Џикиќ.
Ова го потврдува и проф. д-р. д-р Стјепко Плештина, специјалист интернист со тесна специјализација по интерна онкологија на Институтот за тумори на органите за варење при КБЦ Загреб.
– Исто така, треба да се има на ум дека само три проценти од лековите од истражувањето стигнуваат до конечна употреба. Лично, тешко ми е да поверувам дека само една таблета ќе може да ги реши сложените прашања на толку многу тумори, бидејќи механизмот на нивното формирање е различен за секој од нив. Иако луѓето кои работат на овој лек зборуваат за персонализиран пристап кон лекувањето, токму со создавање на пилула која треба да делува подеднакво ефикасно и кај неколку видови болести и кај сите пациенти, тие се негираат себеси – вели проф. Плештина.
– Ефективноста и поврзаноста со токсичноста ќе се потврдат во клиничките истражувања, но има долг пат од идејата до можна примена во пракса. За жал, често ветувачките лекови и идеи не стигнуваат ни до нашите пациенти поради различни причини, од токсичност до неефикасност, додава проф. Врдољак.
– Искрено и од се срце посакувам ваквото истражување да вроди со плод и навистина да добиеме едно апче кое ќе делува против сите споменати видови на рак. Сепак, морам да признаам дека сум скептичен и лично се сомневам дека, барем во мојот живот, некој ќе постигне таков потфат и ќе создаде уникатен лек кој подеднакво ефикасно ќе делува на толку многу различни видови тумори. Но, добро е да се размислува за тоа и да се бараат решенија – истакна проф. д-р. д-р Дамир Ељуга, специјалист по гинекологија и акушерство, супспецијалист по гинеколошка онкологија, примариус и виш научен соработник и претседател на Хрватската лига против рак.
– Се надевам дека овој лек ќе ги оправда очекувањата на сите засегнати страни. Доаѓаат многу лекови, сите врз основа на нашето подобро разбирање на молекуларните механизми на канцерогенезата. Ова е едно во низата што потенцијално ги поместува границите на нашите резултати во лекувањето на ракот – заклучи проф. Врдољак.
Минатата година многу се пишуваше за лекот достарлимаб, кој беше истражуван и во САД. Резултатите од студијата спроведена на 12 испитаници заболени од ректален карцином покажаа дека сите се излечени благодарение на овој лек. „Работи“ на сличен принцип како и пилулата AOH1996 – ги изложува клетките на ракот дозволувајќи му на имунолошкиот систем да ги идентификува и уништи. Развиена е од американската компанија Tesaro, која ја купи фармацевтскиот гигант Glaxo Smith Kline во 2019 година. Само една доза чини повеќе од 10.000 евра.