Текстот е објавен на трети февруари 2012 година во неделникот „Фокус“ во бројот 866
Пишувала Славица ДУЉАНОВА
Дадилката Гордана Нанова која доби дипломатски пасош само поради тоа што е тетка на амбасадорката Корнелија Утевска –Глигорова, беше тема на последната седница на пратенички прашања. Пратеничката Радмила Шеќеринска, побара и написмено доби одговор од министерот за надворешни работи Никола Попоски.
– Барам да ми доставите список на носители на дипломатски и службени патни исправи издадени во периодот од 2006 до 2011 година, како и основата врз кој истите се издадени – побара Шеќеринска.
Но, наместо список, Шеќеринска како одговор го доби Правилникот за работа на МНР и Законот за издавање на патни исправи, по што пратеничката постави дополнително прашање, кое гласи:
– До ден денеска никој не одговори како госпоѓата Гордана Нанова, за која дополнително се добиваат информации дека била блиска пријателка на семејствата на неколкумина луѓе во Владата на премиерот Никола Груевски, станала експерт и важна за нашата соработка со странство. И ако е тоа така, ако навистина се работело за експерт и за важен човек, зошто тој дипломатски пасош бил во меѓувреме поништен откако аферата излезе во јавност. Ваков тип на одговори не добив од министерот. Добив само цитирање на илјада и еден член од законот и од подзаконските акти кои ги знаеме. И врз база на тие закони, го поставив прашањето. Ова ме натера да помислам дека злоупотребите се многу поголеми. Затоа, уште еднаш од министерот барам јавноста да дознае колку луѓе во Македонија, согласно ставот 5 на членот 11 од Законот за патни исправи, го искористиле дискрециското право на овој или на претходниот министер. Кои се тие што ја задолжиле толку Македонија и по која основа стекнале право да носат дипломатски пасош? – праша Шеќеринска.
Попоски одговори во стилот „кој разбрал-разбрал”, продолжувајќи да цитира закони и подзаконски акти, но деталите и разрешницата за случајот со дипломатскиот пасош на дадилката и по елаборацијата на министерот, останаа енигма:
– Во однос на издавање на дипломатски исправи, согласно став 5 на член 11 од Законот за патни исправи на државјаните на Република Македонија, според кој со одобрение на ресорниот министер може да се издаде дипломатски пасош на лице кое со оглед на карактерот и улогата на неговата дејност е значајно за унапредување на дипломатските, политичките, економските и културните односи на Република Македонија и барањето јавноста да дознае колку луѓе во Македонија го искористиле ова законско право, МНР укажува дека согласно евиденцијата на надлежната организациска единица во периодот од 2007-та, кога е предвиден овој основ во Законот за патни исправи, на државјаните на РМ до 2011 година се издадени вкупно 220 дипломатски пасоши, односно по години 2007-ма 32 пасоши, во 2008-ма -32 пасоши 2009-та -79, 2010- 43 и лани -28 пасоши – беседеше министерот!
ЗОШТО СЕ КРИЈАТ ИМИЊАТА
Попоски објасни дека конкретното прашање претставува личен податок, чија постапка на давање и користење е регулирана со Законот за заштита на личните податоци. Од Дирекцијата за заштита на личните податоци, спротивно на тврдењата на Попоски, велат дека нема зошто да не се знаат имињата на сопствениците на дипломатски пасоши, ако тие работат во државниот и во јавниот сектор или пак на оние кои имаат јавни овластувања. Оттаму објаснуваат дека за сите други што не спаѓаат во оваа категорија, а имаат дипломатски патни исправи, треба да се направи проценка дали да се објават со име и со презиме. Но, Уставот и Деловникот на Собранието го гарантираат правото на народниот избраник да добие одговор.
„Ако одговорот се однесува на прашање кое претставува тајна, Владата,односно носителот на јавната функција, може да предложи одговорот да се даде на седница на Собранието без присуство на јавноста. За тој предлог одлучува Собранието, во согласност со овој Деловник”, пишува во 44 членот од Деловникот.
Но, по сѐ изгледа, ниту пратениците немаат моќ да добијат одговор на незгодни прашања, ниту тајно, ниту јавно. Инаку, да потсетиме, за време на мандатот на Милошоски, и со негово одобрение, на 2 септември 2010 година е издаден дипломатски пасош на Гордана Нанова, родена во село Љубанци, за која постојат индикации дека работела како дадилка на децата на македонската амбасадорката во Берлин, Корнелија Утевска – Глигоровска. Како потврда на овие тврдења е и датумот на издавање на патната исправа на дадилката, што се совпаѓа со периодот кога и Утевска заминала во Германија. Амбасадорката не одговори дали Нанова е дадилка на нејзините деца и не упати за одговор во МВР. Инаку, на пасошот што го одобрил министерот за надворешни работи Антонио Милошевски, е наведено дека станува збор за „стручњак”.
Извори за „Фокус” откриваат дека амбасадорката, божем, ја донела Нанова на работа и ја претставила како своја тетка. Дури еден од фотографите во МНР одбил да ја фотографира, реагирајќи дека се издаваат пасоши без критериум.
Амбасадорката Утевска пред да замине во Германија работеше како шеф на кабинетот на Антонио Милошевски. Претходно работела како технички секретар во амбасадата во Бон, кога функцијата амбасадор ја вршеше Срѓан Керим. Портпаролот на МНР, Борче Стамов, уште кога дневен „Фокус” ја отвори аферата, одговори дека во случајот со Нанова, министерот Милошоски го искористил своето дискрециско право, а пасошот бил поништен, но не знаеше да каже кога се случило тоа. Поминаа четири месеци а ние сѐ уште чекаме одговор од МНР за тоа кога е поништен пасошот, дали откако се заинтересиравме за Нанова или претходно. Министерот Милошоски, со кого стапивме во контакт, не сакаше да коментира за случајот.
„Фокус” тогаш продолжи да го истражува случајот, го посети родното место на Нанова, а таму нејзините роднини ни кажаа дека таа е во Германија со нејзината внука. Овие искази само ја потврдија нашата информација дека Утевска е внука на Нанова. Но, има ли санкции за ваквите постапки на министерот?
МИЛОШОСКИ МОЖЕ ДА ОДГОВАРА И КРИВИЧНО
Поранешниот министер за надворешни работи, Антонијо Милошоски, ја злоупотребил својата функција, а може и кривично да одговара за тоа што одобрил издавање дипломатски пасош на дадилката на амбасадорката во Германија, Корнелија Утевска – Глигорова.
– Дискрециско право за доделување дипломатски пасош, обично, се користи за видни личности, чиешто дејствување е во интерес на државата. Не гледам основа за издавање ваков документ. Во овој случај, јас моето право го искористив за дипломатски пасош за Тоше Проевски и за Симон Трпчевски – изјави во ноември за „Фокус”, Илинка Митрева, поранешна министерката за надворешни работи.
Асистентот на Правниот факултет, Драган Гоцевски, вели дека доколку министерот донесе одлука што не е предвидена со закон, тогаш не станува збор за примена на дискрециско право, туку за злоупотреба на службеното овластување.
– За свесно кршење на законот, министерот одговара и како службено лице, во смисла на Казнениот законик што го прави и недостоен за вршење на јавната функција и одговорен за нанесување штета на Република Македонија. Сопственик на дипломатскиот пасош е државата, а не поединецот – објаснува Гоцевски.
Според асистентот на Правниот факултет, незаконско издавање јавна исправа, каква што е дипломатскиот пасош, може да повлече кривична одговорност за министерот за злоупотреба на службени овластувања, која се казнува со казна затвор од шест месеци до три години.
– Се разбира, практиката и во светот покажува дека ретко се применуваат овие санкции за носители на високи јавни функции, но во разумни околности, министерот треба да преземе политичка одговорност, а по иницијатива на Јавното обвинителство и кривична – вели Гоцевски.
Последново во Македонија тврдиме дека нема да се случи. Напротив, во овие околности „успех” е ако некој официјално се одважи за да каже, барем, дали и од кога дадилката прекинала да биде експерт. Затоа што, тешко дека ќе дојде одговорот како станала експерт, кој патува низ светот со дипломатски пасош. Наследникот на Милошоски, Никола Попоски, со одговорот во Собранието само го обвитка во уште поголема магла случајот со стручњакот Нанова!