Текстот е објавен на 1 август 2024 година во неделникот „Фокус“, во бројот 1.505-1.505.
Во двобројот на неделникот „Фокус“, кој излезе за 2 Август – Илинден, објавивме интервју со премиерот Христијан Мицкоски, кој говореше за изборниот резултат од денешна перспектива, за односите во владата, за состојбите во опозицијата… Воедно, тој се осврна и на иницијативата на ДУИ за озаконување на принципот „победник со победник“ и за територијална реорганизација на државата, истакнувајќи дека тоа ја загрозува интеретничката слика и претставува закана по мирот и стабилноста на Македонија. Исто така, премиерот истакна дека има многу индиции и сомнежи за крупен криминал во режија на неговите претходници, но, како што вели, иако досега има многу допрен глас, има многу малку дејство. Меѓу темите за разговор беа Преспанскиот договор, уставните измени, демографските предизвици…
Разговараше: Влатко СТОЈАНОВСКИ
ФОКУС: Од денешна перспектива, како го оценувате изборниот резултат? Дали убедливата победа треба да ви биде причина за задоволство или, пак, можеби причина за страв, бидејќи на секоја власт ѝ треба силна опозиција како коректор?
МИЦКОСКИ: Го очекував ваквиот резултат и тоа го зборував во јавноста. Ако гледаме низ призмата на партискиот интерес, нормално дека сум задоволен. Но, тоа не ме прави среќен, зашто овој резултат е одраз на многу лошата состојба во државата и разочараните граѓани.
Во суштина, тоа е одраз и на неуспехот на претходната влада на СДСМ и ДУИ, бидејќи ако тие биле добри и ако била подобра состојбата во државата, сигурно немало да го имаме тој резултат и да биде толкава победата.
Така што, низ призмата на партиски интерес сум задоволен, но низ призмата на државен интерес разочаран сум и не сум среќен. Од друга страна, мотивиран сум, зашто работите мора да ги смениме, граѓаните тоа го очекуваат.
Нема да ја коментирам опозицијата, тие менуваат низ еден специфичен циклус, претпоставувам ќе следи внатрешна катарза, иако првите индиции не се такви. Ќе го имаат првиот тест следната година на локалните избори и ќе видиме што ќе биде.
ФОКУС: Вие не сакате да ја коментирате опозицијата, но Вашата партија држи пресови за СДСМ и за новиот лидер Филипче, кого ВМРО-ДПМНЕ го нарекува „брат по криминал на Заев“. Оттука, дали очекувате тој да води автономна политика, а СДСМ да биде конструктивна опозиција?
МИЦКОСКИ: Очекувам (Венко Филипче) да води автономна политика. Сепак, мислам дека шансата за прв впечаток ја испушти. Откако беше избран, логично беше да се претстави пред авторитетите на државата, како што тоа го направив јас во јануари 2018 година. Да побара средба кај претседателката (Гордана Сиљановска-Давкова), кај мене како премиер.
Така беше тогаш, јас кога бев избран. Побарав средба кај тогашниот претседател Ѓорге Иванов, кај тогашниот премиер Зоран Заев. Таа шанса Филипче ја пропушти, а не верувам дека има втора шанса за прв впечаток, па ќе видиме како понатаму ќе се развива како претседател на СДСМ.
ФОКУС: Кого впрочем сега сметате за најголем конкурент или најголема опасност во опозицијата, зашто на овие избори работата малку се измеша, бидејќи СДСМ претрпе драстичен пад, а во подем е Левица?
МИЦКОСКИ: Според бројките, тоа е СДСМ. Не би се сложил дека има напредок кај другата опозициска партија што ја споменавте (Левица), барем тоа не го говорат анкетите. Сега, дали доколку би имало избори, тие би оствариле подобар резултат или не би оствариле, не знам, но бројките не го говорат тоа.
Ценам дека ВМРО-ДПМНЕ е во континуиран раст, врз основа на бројките од анкетите што редовно ги правиме, а правиме најмалку 2 анкети месечно, сега и повеќе. Барем еднаш неделно испитуваме атрибути што ни се важни.
ФОКУС: Колку сте задоволен од досегашната соработка со ЗНАМ и дали формирањето на оваа партија е ваш проект, како што обвинува дел од опозицијата, а истото обвинувања го испорача и ваш поранешен функционер?
МИЦКОСКИ: Соработката со ЗНАМ во овие 30 дена е коректна, задоволен сум од комуникацијата со претседателот на партијата Максим Димитриевски и со членовите на Владата, Горан Минчев и Игор Филков.
Ако гледаме историски, вакви процеси во СДСМ се случувале во минатото, ќе ве потсетам и на НСДП. ЗНАМ е проект, пред сѐ, на незадоволните членови и поранешни функционери на СДСМ, кои со време логично е да магнетизираат и други граѓани, партиски неопределени и некогашни приврзаници на други партии.
ОДБРАНА НА КАПИТАЛОТ
ФОКУС: ДУИ бара модус принципот „победник со победник“ да влезе во правниот систем и истовремено разгледува концепт за територијална реорганизација според белгиски модел. Како гледате на овие иницијативи, кои подразбираат промена на уставното уредување и политичкиот систем?
МИЦКОСКИ: Со ова неодговорно однесување, ДУИ ја загрозува интеретничката слика во државата и претставува закана по мирот и стабилноста на Македонија како држава. И, ние ќе ги преземеме сите неопходни мерки како влада, за да го заштитиме суверенитетот и територијалниот интегритет на Македонија како држава.
Но, во суштина, овие пораки се обид грчевито да се брани богатството стекнато во изминативе 20 години на власт. И тоа е факт, затоа што демократијата подразбира тој што има мнозинство во парламент да има и влада.
Ниту на Балканот, ниту на Европа ѝ е потребен уште еден конфликт. Состојбата со Косово гледаме како се развива, Босна и Херцеговина, да не зборувам за војната во Украина…
ФОКУС: Мислите ли дека оваа иницијатива има толкав потенцијал – да предизвика и конфликт?
МИЦКОСКИ: Па, видете, суштината е да се одбрани капиталот стекнат во овие 22 години на политичка сцена и 20 години власт. Но, не ја исклучувам можноста одредени групи и структури да бидат изманипулирани, несвесно. И сега тие групи и структури може да го предизвикаат територијалниот интегритет и суверенитет, да создадат криза. Ние имаме задача како влада тоа да го браниме и да се одбраниме.
ФОКУС: Неодамна рековте дека имате информации дека се подготвуваат улични сценарија, протести… Дали мислите на насилни протести?
МИЦКОСКИ: Сѐ уште ги имам тие информации. Јас говорам за протести. Сѐ додека се демократски и мирни, тие се легитимни. Ако преминат во насилни, тогаш, повторно ќе кажам, како влада имаме право да го браниме територијалниот интегритет и суверенитет на државата.
ПОБЕДНИКОТ ЈА СОЗДАВА ВЛАДАТА
ФОКУС: Што лично мислите за принципот или правилото „победник со победник“, бидејќи неговото непочитување во 2016/2017 година го остави и ВМРО-ДПМНЕ во опозиција, иако предводеше победничка коалиција?
МИЦКОСКИ: Начинот на кој функционира демократијата, не оди заедно со „победник со победник“, зашто во политиката не може малку со едните, малку со другите. Ние имаме дијаметрално различни платформи.
Не може 7 години да бидете во влада со СДСМ и да речете – тоа веќе не важи и сега ќе одам со ВМРО-ДПМНЕ. Тоа така не може!
Вие сте го избрале вашиот коалициски партнер и врз основа на програма сте функционирале, без разлика каква била таа. Таа била владина програма, таа влада е поразена, делегитимирана и тука завршува целокупниот процес.
ДУИ со коалицијата и СДСМ заедно освоија помалку од 300 илјади гласови. ВМРО-ДПМНЕ и коалицијата освоија близу 450 илјади гласови, а заедно со ВЛЕН и ЗНАМ повеќе од 600 илјади.
Јасна е волјата на народот. Во таква нова политичка реалност, во име на парламентарната демократија, поразените треба да одат во опозиција, а победникот ја создава структурата на идната влада.
ФОКУС: Очекувате ли следните локални избори да бидат второ полувреме од битката меѓу ДУИ и ВЛЕН? И што ако ДУИ јасно победи на тие избори и продолжи да го зголемува притисокот за ротација на албанскиот партнер?
МИЦКОСКИ: Мислам дека на локалните избори ќе имаме интересна битка меѓу опозициската коалиција што би ја предводела ДУИ и владејачката ВЛЕН. Ние имаме принципиелна соработка со ВЛЕН и како партнери принципиелно да соработуваме онаму каде што имаме заеднички интерес, во тие општини…
ФОКУС: Уште отсега ли најавувате соработка на ВЛЕН на следните локални избори?
МИЦКОСКИ: Имаме принципиелна соработка и можеме да кажеме дека ако таа соработка продолжи дотогаш, не гледаме зошто да не се поддржуваме во тие општини каде што имаме заеднички интерес. Не гледам зошто ВМРО-ДПМНЕ не би ја поддржала во општините каде што тие се фаворити. И обратно.
ИНДИЦИИ И ДОКАЗИ ЗА КРИМИНАЛ
ФОКУС: Подолг период наназад, Вие и вашите соработници јавно говорите за капиталот што го стекнале ДУИ и неговите водачи, често говоревте за „епски криминал“ на претходната влада на ДУИ и СДСМ, а последно обвинивте дека при ребалансот на буџетот, сте утврдиле дека 200 милиони евра се украдени. Како е можно тоа? Кој ги украл и каде завршиле тие пари?
МИЦКОСКИ: Прво да Ве коригирам, да бидеме прецизни – јас реков капиталот што е резултат на 20-годишното владеење. Дали е криминално стекнат, има органи што треба да кажат. Говоревме дека имаме индиции и докази за епски криминал.
Инаку, многу е едноставно. Ако вие имате недостиг од 5 милијарди денари, што е повеќе од 80 милиони евра, за да се исплатат редовни пензии, зборувам за редовни пензии, без оние 2 пати годишни усогласувања согласно законот, без покачувања…
И, кога ќе видите во одредени други институции, каде што се финансираат одредени проекти, кои беа од суштинско значење и важност за ДУИ пред сѐ, но и за СДСМ, тогаш доаѓате до заклучокот дека некој овде свесно го злоупотребил буџетот за да финансира проекти, преку кои постојат основани сомневања дека тие пари биле злоупотребени. На терен, не гледаме реализација и прогрес на тие проекти.
ФОКУС: На кои проекти поточно мислите?
МИЦКОСКИ: Пред сѐ, мислам на проектите поврзани со изградбата на Коридорот 8 и 10-Д.
Понатаму, ако видите дека во „Национални шуми“ ви недостасуваат половина милијарда денари, значи над 8 милиони евра средства направени за долгови итн., и кога ќе видите дека фактурите се двојно, тројно поголеми од вообичаените, тогаш си го поставувате прашањето – чекајте, некој овде се обидел да злоупотреби.
ФОКУС: Значи, не станува збор за недомаќинско однесување, туку за злоупотреби?
МИЦКОСКИ: Апсолутно! Јас разбирам дека на тендер може да има 15, 20 проценти повисока цена, еве и 25 проценти, ама не 200 проценти. Тоа е невозможно, тоа не е нормално.
Ако правите проект од капитално значење, како што е пругата кон Бугарија, и ако тој проект ви завршува во мртва улица или на половина тунел, без да има извесност како понатаму би се развивал…
И ако за тој проект треба да потрошите 560 милиони евра, од кои 360 милиони евра се пари на македонските даночни обврзници, а 200 милиони евра грант или пари на европските даночни обврзници, по принципот на Ред ФИДИК… А секој инженер што работи со Ред или Црвен ФИДИК, знае дека тој проект преку пенали може да порасне и до 750-800 милиони евра.
Ако потрошите половина милијарда евра народни пари за 24 километри, 22 тунели да направите, да влезете во Крива Паланка и да урнете 20 куќи и 20 семејства да ги иселите, и да завршите во мртва улица, односно на половина тунел, не е нормално.
ФОКУС: Вие дефинитивно ли се откажувате од овој проект?
МИЦКОСКИ: Не, проектот има логика, но не вака како што е. Инаку има логика, бидејќи е стратешки проект, дел од Коридорот 8, проект кој ја поврзува трансферзалата Италија-Албанија-Македонија-Бугарија, договор кој го потпишаа министрите за одбрана на овие земји-членки на НАТО Алијансата и коридор важен за НАТО.
Но, ако гледате дека од овој коридор само вие правите 24 километри за 750-800 милиони евра, а друго ништо не е направено, и завршувате во мртва улица, си го поставувате прашањето зошто ова да го правам, преку компанија како што е „Македонски железници“ – Инфраструктура и Транспорт, која за 3 пати во рок од 2 години го намалила обемот на своето работење, генерира загуби, од буџетот им префрламе плата.
А, од друга страна, кога притоа го игнорираме Коридорот 10, не го модернизираме, таму возовите се движат со 40 километри на час, немаме исправна локомотива, немаме доволно вагони, тогаш се однесувате душмански кон државниот капитал и работите наспроти интересите на државата.
Плус, има и основано сомневање дека наметнувате подизведувачи со двојно-тројно повисоки цени, со што ги испумпувате средствата на граѓаните.
МНОГУ ДОПРЕН ГЛАС, НУЛА ДЕЈСТВО
ФОКУС: Кога говорите за индиции и сомнежи за криминал, многу такви обвинувања испорачавте за АД ЕСМ во врска со јавните набавки за потребите на РЕК Битола, а рековте дека со последните 2 сомнителни тендери, лично ќе се занимавате. Го правите ли тоа?
МИЦКОСКИ: Да, се занимавам! Сега-засега се занимавам информативно, собирам податоци и тие се фрапантни. А, откако ќе дојде до промена на раководството и подлабоко ќе навлеземе.
ФОКУС: Што ви покажа првичниот увид?
МИЦКОСКИ: Во овој момент, можам да кажам дека само во РЕК Битола, од втората половина на 2021 година, заклучно со мај 2024 година, се однесени отприлика 1 милион и 600 илјади тони јаглен. Бидејќи точно се знае од рудникот колку е транспортот, тоа е 8,5 евра по тон, колку во рудникот чини рудата, колку таа се продава во РЕК Битола… Само во овој период, само за оваа зделка доаѓам до фрапантен податок дека разликата е околу 40 милиони евра.
Јас ќе повторам – разбирам да заработите 10 проценти, 20, еве многу сте вешт, па да заработите 25, но не можам да разберам да заработите двојно или тројно. Тоа е грабеж и не е етички. Ниту еден нормален и чесен бизнисмен не би се нафатил на таква зделка.
Да не ги коментирам индициите, каде што 10, 12 евра по тон завршувале, во кои политички партии, кај кои политички моќници. За тоа нема да коментирам додека не го потврдиме, ама многу бргу и тоа ќе го потврдиме.
И тоа е само еден проект, вториот проект е за Осломеј, каде што, исто така, стотици тони се носени од друг рудник од Албанија, и таму кога ќе видиме кои се фирмите што го носеле, како го носеле, ќе дојдете до фрапантен заклучок. Можеби не за 40 милиони евра, но за 14-15 милиони евра сигурно.
ФОКУС: Дека овие сомнежи за финансиски и друг криминал ќе ги испитаат соодветните органи во извршната власт може да гарантирате како премиер, но клучна алка во овој систем е јавното обвинителство, каде што на чело е републички јавен обвинител избран од парламентарното мнозинство на СДСМ и ДУИ. Какво мислење имате за републичкиот обвинител? Ќе му оставите ли простор за работа или ќе влезете во операција за негова смена, како што обично се случува по секоја промена на власта?
МИЦКОСКИ: Јас секогаш сум заговорник на идејата дека секој заслужува шанса. Ние нема да се однесуваме како СДСМ и нема да ги злоупотребуваме пратениците, да беседиме во парламентот за да го смениме. Секој заслужува шанса, така и овој (Љупчо Коцевски) заслужува шанса, па да видиме дали таа шанса ќе ја искористи. Ако не ја користи таа шанса, јавно ќе зборувам. За жал, почетокот не му е добар.
ФОКУС: Зошто?
МИЦКОСКИ: Затоа што има многу допрен глас, а нула дејство од кај него. Многу допрен глас, и тоа од врвот на државата, од премиер, министри, нула дејство од негова страна.
ФОКУС: Но, знаете како велат од таму – за секоја постапка треба време, потребни се докази…
МИЦКОСКИ: За тие да добијат докази, потребно е да направат истрага. Јас не сум истражен орган, јас можам да им кажам со кои сознанија располагам. А тие се истражен орган, обвинителството, МВР и другите институции треба да истражат и да добијат докази. Сево ова што јас го зборувам се основани сомневања.
ДОБРОТО ДА ГО ПОБЕДИ ЛОШОТО
ФОКУС: Какво мислење имате за Антикорупциската комисија, која исто така беше екипирана за време на претходното мнозинство? Често сме слушале, дури и од претставници на ВМРО-ДПМНЕ, дека ДКСК покажала одредена енергија и активитет, па дури и дека моделот за структуирање на оваа институција може да се аплицира за Судскиот совет и Советот на јавни обвинители.
МИЦКОСКИ: Не мислам дека тој модел треба да се аплицира во Советот на јавни обвинители и во Судскиот совет. Нашиот пристап е чесен и јасен – велите политичарите се тие што поставуваат членови во тие 2 институции.
Еве, ние велиме, не сакаме, велиме вие самите поставете си. Што ви треба за да бидете успешни? Автономен буџет? Ќе имате автономен буџет процентуално врзан со вкупниот буџет!
ФОКУС: Нели тоа има една фабричка грешка, бидејќи за да сметаме дека според овој модел ќе се изберат квалитетни членови со интегритет во двете тела, основната премиса треба да е дека судиите и обвинителите се чесни и со углед? Но, свесни сме дека многу од нив држеа предмети во фиока и за тоа беа санкционирани, многумина беа и кривично гонети, а да не говориме дека секоја година нови судии и обвинители стануваат роднини на функционери. Како тогаш да очекуваме дека тие самите ќе изберат кредибилни претставници?
МИЦКОСКИ: Хипотезата е издржана, не велам не, но ајде сега да анализираме. Има такви судии и обвинители што се роднински поврзани, но не се сите, туку се малцинство. Има и такви што се корумпирани, но не се сите, туку се малцинство. Има и такви што држеле предмети во фиока и не ги процесуирале, но и тие се малцинство.
Мнозинството не може да биде потчинето на малцинството. Малцинството самото ќе се катализира и исфилтрира и ќе биде безгласно. За жал, малцинството сега се на клучни позиции и затоа ни треба ова мнозинство да го победи малцинството, со тоа што самите тие ќе си изберат тоа што мислат дека им треба.
Еве ние нема да се мешаме, ќе седиме настрана и ќе оставиме тие самите да ја направат таа катарза, да се исфилтрираат и тоа што е лошо да го отфрлат од системот. Доброто да го победи лошото.
ФОКУС: Дали можеби вака бегате од одговорност?
МИЦКОСКИ: Ние, како политичари, бидејќи сме одговорни пред граѓаните, можеме преку комисија за надзор над работењето на овие институции да вршиме надзор во парламентот. И таа комисија ќе биде составена од пратеници и од власта и од опозицијата. И тие ќе имаат можност да прават редовни и вонредни контроли и да видат дали има злоупотреби. Ако има, планираме законски интервенции, па и кривично гонење, не само разрешување.
ФОКУС: Сепак, останувате на овој концепт, и покрај реакциите од меѓународната заедница и дел од стручната јавност дека така ќе се направи преседан кој потоа може да се повторува?
МИЦКОСКИ: Јас не сум слушнал друг модел, ако слушнам, подготвен сум да разговарам. Досега не само од амбасадорите, туку и од експертите не ми бил презентиран никаков друг модел.
Излегуваат вечни експерти, го критикуваат моделот и наеднаш потоа гледаме слични или исти презимиња стануваат членови на Судскиот совет. Нека ми дадат модел. Убаво е вака од страна да набљудуваме и да кажуваме како не треба. Нека кажат како треба.
И јас знам како не треба, но умешноста е да кажам како треба. Еве јас кажувам, толку знам, еве експертите нека кажат подобро. Мене ме гласале 450 илјади граѓани, коалицијата 650 илјади граѓани за ова што го знам.
НЕМА ВРЕМЕ ЗА ЧЕКАЊЕ
ФОКУС: Во тој контекст, најавивте и проверка на имотната состојба на судии и обвинители. Кога треба да почне овој процес и дали преку него практично треба да се направи филтрација во правосудството?
МИЦКОСКИ: Ова ќе биде целокупниот процес. Чекам уште малку да се направи оваа транзиција низ институциите, очекувам ова лето да се заврши и да почнеме со реформите. Нема време за чекање.
ФОКУС: Во изборната програма ветивте проверка на имотната состојба и на сите граѓани. Тоа беше замисла и на претходната власт преку Законот за потеклото на имотот, бидејќи на овој начин ќе се откријат и утврдат сите граѓани што поседуваат имот за кој немаат покритие, а дел од нив, всушност, се фиктивни сопственици на имот што реално го поседуваат државни моќници. Има ли политичка волја овој процес навистина да се истера до крај?
МИЦКОСКИ: Нека почнат од мене прво. Дека има политичка волја тоа е апсолутно.
Транзицијата ќе биде ова лето и ќе фати првата половина на септември. Во текот на летото очекуваме институционалната транзиција да заврши и веднаш потоа да се зафатиме со реформите. Дел од реформите ќе ги правиме и паралелно ова лето, меѓутоа целта ни е прво да го стабилизираме системот. Полека, но сигурно, се стабилизира системот, се прави транзицијата, и откако тоа ќе се направи…
Поминаа заменик-министрите, помина ребалансот, дел од институциите избраа ново раководство, полека и останатите. Го стабилизираме системот, ги лоцираме проблемите и откако тоа ќе го завршиме, веќе почнуваме еден робусен реформски процес. И тука нема застанување, нема време за чекање.
ФОКУС: Дел од осудените за 27 април беа пуштени на слобода, односно беа пуштени на лекување. Тоа малку ме потсети на Велија Рамковски, кој на сличен начин беше ослободен од затвор по претходните политички промени. Вака ли ќе ги ослободите овие лица или повеќе сте за друга опција – амнестија, помилување, повторено судење?
МИЦКОСКИ: Не знам каков бил моделот со Велија Рамковски и кој го креирал тој модел. Мојот став бил и е дека тие луѓе не бараат амнестија, туку правда врз основа на тоа што го сториле, а не на тоа што им е монтирано. Имаме докази дека овие случаи се монтирани и тие докази истражните органи ги истражуваат. И доколку констатираат тоа што мислиме ние дека се случувало, тогаш правдата треба да дојде.
Тие не велат дека не згрешиле. Да, сме згрешиле, но дајте за тоа што сме згрешиле. Не сме ние терористи. Не може Македонија да биде земја со најголем број терористи пер капита, по жител.
Јас го слушнав в.д. директорот на Управата за санкции (Александар Пандов) дека секој оној што ќе приложи белешка од специјалист дека ќе биде пуштен. И тука не гледам ништо ненормално.
ОД ГОЛТАРИ ДО МИЛИОНЕРИ
ФОКУС: Дали се согласувате дека тоа што се отвори затворен проблем со Грција визави интерпретацијата на Преспанскиот договор и (не)употребата на уставното име го растоварува притисокот врз Бугарија, со која имаме активна ситуација од која зависи нашиот напредок кон ЕУ?
МИЦКОСКИ: Ние никогаш не сме имале помалку од 2 проблеми. Тие проблеми можеби во одреден период биле под тепих поради понизниот однос на претходната власт, која со цел да го ограбува народот и државата, се обидуваше полтронски да се однесува и тие проблеми да ги става под тепих и да потпишува разно-разни капитулации.
Тие немаа интерес да покажат пркос, да го бранат македонското достоинство и идентитет, туку мислеа дека по линија на помал отпор ќе си ја завршат таа работа. Нивната цел беше друга – како да станат од голтари милионери.
ФОКУС: Меѓутоа, факт е дека за време на претходната власт немавме спор или ситуација барем со Грција.
МИЦКОСКИ: Немаме ни сега. Тоа е измислена работа. Ние, неколкупати сме кажале дека го почитуваме Преспанскиот договор. Но, не може сега како папагали, затоа што некому му треба за внатрешни политички прашања да ја користи темата, ние цело време да бидеме предмет за поткусурување.
Ние го почитуваме Преспанскиот договор, ни над ни помалку. Тоа што некој таму се обидува вештачки да креира тема, нема таму тема.
Многу е едноставно – ние, политичарите не сме тие што треба да судат, ниту кој било во јавноста треба да суди дали некој прекршува или не прекршува договор. Во самиот договор јасно стои кои се институциите што кажуваат дали некој договор е прекршен или не е. Ваков тип преседани што се случуваат може да имаат далекусежни и пошироки последици.
Така што, ако зборуваме за човекови права, како што милуваат да зборуваат политичарите од нашиот источен сосед за неколку стотини наши сограѓани, кои за себе велат дека се дел од бугарската заедница, дека човековите права им се загрозени.
Не се тие, тие што тоа треба да го прават, туку го прави институција, тоа е Судот за човекови права во Стразбур. И тие велат 14-0, 14 пресуди за нарушени човекови права за македонската заедница и нула пресуди за бугарската во Македонија.
Не е Мицотакис, ниту Мицкоски тој што ќе каже за Преспанскиот договор.
ФОКУС: Не ја оспорувате ниту преговарачката рамка со ЕУ, но говорите за поинаква интерпретација…
МИЦКОСКИ: Преговарачката рамка е лоша, катастрофална е, но никогаш не сме споменале дека таа може да се промени.
ФОКУС: Поентата ми е дека Вие предлагате уставни измени со одложено дејство, но што доколку оваа ваша позиција не даде резултат? Имате ли план Б за деблокада на интеграцискиот процес? Дали вашата стратегија тогаш ќе биде – сами ќе си ја развиваме државата?
МИЦКОСКИ: Во преговарачката рамка никаде не стојат уставните измени, таа е спорна само во делот кадешто стојат билатералните договори, како што е Договорот за добрососедство со Бугарија. Таму не стојат уставните измени, туку за да дојдете до преговарачката рамка, треба да ги направите.
Инаку, ние домашната задача треба да си ја завршиме, без разлика на овој процес, со или без него. Тоа граѓаните го очекуваат од нас. Да нема политички криминалци, да нема граѓани од прв, втор, трет ред, да владее законот, економски да се развива државата, да има инвестиции, да има ред, надеж…
ДОСТОИНСТВЕНО ПО ПОТЕШКИОТ ПАТ
ФОКУС: Говорите за трансформација на Македонија и во таа насока споменувавме 10-годишен план или период потребен за таа трансформација. Но, дали може да го направиме тоа без преговарачкиот процес со ЕУ? Досегашното искуство ни покажа дека тешко ни оди со реформите.
МИЦКОСКИ: Зошто да не е можно? Досега не било можно затоа што имавме политички криминалци, затоа што имавме политичари на кои личниот интерес им беше пред колективниот интерес и интересот на граѓаните и на државата.
Најлесно е да одите по линија на помал отпор, потешко е достоинствено да чекорите, но тоа е потешкиот пат. Одбирам да чекорам достоинствено по потешкиот пат.
Инаку, мене досега многумина ме советуваа да одам по полесниот пат, да не бидам будала, имало полесен пат, зошто ни треба сето ова… Но, прашањето е кога ние ќе го завршиме сето ова и кога ќе заминеме од сето ова и кога ќе заминеме од овој свет, што ќе оставиме позади себе?
И кога нашите синови, ќерки, внуци, правнуци ќе го споменуваат нашето име, името на нивните дедовци, вујковци, татковци, мајки, баби итн., дали ќе бидат горди или ќе се срамат? Во нашата историја имало ликови од кои нивните потомци се срамат.
ФОКУС: Ве разбирам, но сѐ е резултат на перцепција. Ако за вас промената на уставното име е срам или предавство, на пример, за Зоран Заев сигурно тоа е успех, бидејќи тоа донело членство во НАТО.
МИЦКОСКИ: Не зборувам за личната перцепција. Јас кога ќе заминам од овој свет, мојата лична перцепција е небитна. Прашањето е што ќе оставам и како генерациите по мене тоа ќе го перцепираат.
Не јас, јас сум небитен, јас сум обичен смртник. Дали јас ги гледам работите добро или не, како политичар можам да го измерам на избори, кога граѓаните кажуваат дали работам добро или не. Во историска смисла на зборот, дали ова што го работам е добро или лошо, не е моја перцепција. Ќе заминам од овој свет, тие по мене треба да судат.
ФОКУС: Во владината програма, предвидувате мерки за ублажување на т.н. демографски егзодус или одливот на мозоци, но и мерки за враќање на тие што веќе се иселиле. Зошто верувате дека некој што веќе си заминал би се вратил назад?
МИЦКОСКИ: Има такви примери и ве охрабрувам вас новинарите како креатори на јавното мислење, поголемиот дел од времето да го користите на позитивните примери. И еве ќе ви помогнеме.
Има стотици, илјадници примери на Македонци и македонски граѓани, вратени од странство дома, кои се успешни тука и го продолжиле својот живот со многудетни семејства итн.
И добро е кога наместо главна вест ќе биде се испразнија училиштата во Струмица, Тетово, главна вест да биде иселеникот тој и тој се вратил. Или македонските генијалци победија во Олимпијада таму и таму. Македонскиот таеквондист, носител на сребрен медал од Олимпијадата…
Тоа се убавите вести, тоа ја враќа надежта. Ако ние по сензација одиме со ниски страсни, логично е дека ќе имаме една лоша и тензична атмосфера, едно мочуриште во јавноста. Тоа ги разочарува луѓето.
ФОКУС: Тие вести не се сензација, туку се факт и реалност, а задача на медиумите е да информираат онака како што е.
МИЦКОСКИ: Да, но ако ги промениме условите и амбиентот преку позитивна енергија, нема да се празнат. Младите ќе гледаат надеж, ќе создаваат семејства, тие семејства ќе прават деца и ќе се полнат училиштата.
Но, ако ние континуирано ги труеме со мочуришта и со темни слики, тие нема да имаат надеж и ќе бараат да си одат што подалеку од овде и ќе продолжат да ни се празнат училиштата.
АКО СЕГА СЕ ОДРЖАТ ИЗБОРИ, БИ ОТИШЛЕ НА 450 ИЛЈАДИ ГЛАСОВИ!
ФОКУС: Зошто правите толку често анкети, како што велите, и што поточно ви покажуваат тие?
МИЦКОСКИ: Емпириката во политиката е многу важна, за да знаете дали тоа што го работите го работите вистински или не. Нас нѐ плаќаат граѓаните и нивното мислење ни е најважно.
Врз основа на тие анкети и бројки, ние имаме пораст. Доколку сега би се случиле повторно избори, не би се изненадил со број на гласови како коалиција од 450 илјади. Значи, од оние 437 илјади, не би се изненадил ако би отишле на 450 илјади.
Мислам дека СДСМ, врз основа на овие параметри, би бил под 125 илјади гласови, а Левица и ЗНАМ би биле тука некаде плус-минус 3 до 5 илјади гласа. А, во албанскиот блок би била изедначена трката, по стотина – 110 илјади гласови би добиле ДУИ и ВЛЕН.
И покрај историски најслабиот пик на СДСМ, сепак, тие би биле најголема опозициска партија.
МОЖНО Е ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ЦЕНАТА НА КИЧЕВО – ОХРИД ЗА 40-60 МИЛИОНИ ЕВРА
ФОКУС: Иако проектот Кичево – Охрид се покажа со хронични проблеми, вие тврдите дека во овој мандат ќе го завршите. Дали ги имате разгледано сите аспекти за да дадете такво ветување? Пред сѐ, дали имате увид кои се главните предизвици поради кои толку долго се пролонгира и дали е точно дека главен проблем е тоа што кога се проектирала трасата не се направиле геолошки истражувања?
МИЦКОСКИ: Тој проект има многу проблеми, но тие се лоцирани. Ме прашавте дали знам? Да, знам!
Кога требало овој проект да се создава, за жал беше воениот конфликт. За жал, тие што го создавале овој проект, го создавале врз основа на подлоги што не биле направени, меѓу кои се и геолошките истраги. Но, сега таа траса што треба да биде реализирана е пуштена.
И проблемите би ги поделил во 2 дела. Првиот дел е делот што е практично од делот кога се спуштате од Дебарца до Охрид. Тоа е рамниот дел по планината и таму има проблем со квалитетот на асфалтот и стандардите, кои се од постарите стандарди. Генерално, тоа се ЈУ-стандардите препишани од ДИН германските стандарди, па сега тие не соодветствуваат со новите современи стандарди.
Но, трасата е поставена, овој проблем е лоциран, има уште некои топографски проблеми, од типот на бензински пумпи и слично, кои се на самата траса. Тие треба или да се дислоцираат или бајпасираат и тоа се решава и ќе биде решено. Очекувам веќе следната година по таа делница да се вози.
Што се однесува до делот од Кичево до таа точка во Дебарца, имаме проблем со косините, поради немањето добри подлоги или геолошки истраги, што подразбира одронување или слегнување на земјата. И како земјава се свлекува, практично така таа завлегува сѐ подлабоко во парцелите на крајот од периметарот. И со секое свлекување подлабоко во парцелите, логично е да се прави дополнителна експропријација.
За сето тоа да се направи, надлежните од „Македонија пат“, заедно со министерот и потпретседател на владата Александар Николоски и луѓето од изведувачите имаа еден долг состанок, се лоцираа тие проблеми и ќе се решаваат со т.н. балкони и шипови.
ФОКУС: Дали тоа дополнително ќе ја зголеми цената на чинење на проектот?
МИЦКОСКИ: Во најекстремна ситуација можно е да дојде до зголемување на цената на чинење меѓу 40 и 60 милиони евра, за да се санира сето тоа. Но, важно е што се е лоцирано, технологија за решавање на тој проблем е најдена. Најдоцна до март следната година, оваа технологија треба да биде завршена и да почнеме со имплементација.
ОРБАН СЕ ОБИДУВА ДА ОБЕЗБЕДИ УСЛОВИ ЗА МИР
ФОКУС: Унгарскиот кредит веќе е експлоатирана тема, но би ве прашал нешто друго поврзано со Унгарија и Орбан. Како гледате на неговата дипломатска офанзива да посредува меѓу Украина и Русија и да претстави мировен план, веројатно на линија со очекуваното доаѓање на Трамп во Белата куќа, за кого Орбан кажа дека има јасен и прецизен за крај на оваа војна?
МИЦКОСКИ: Виктор Орбан има конзистентна и принципиелна политика. Прво, го интересира унгарскиот интерес и интересот на унгарските граѓани. И второ, континуирано испраќа порака за мир. Не се офанзивни или дефанзивни пораките, туку вели дека потребен е мир.
И, врз основа на тоа, како претседавач на ЕУ, се обидува да се факторизира и да се обиде да обезбеди услови за мир. Оттука, неговата позиција и акција ја гледам како принципиелна и во насока на неговите принципиелни позиции цело време.
Не знам дали претседателот Трамп има план, нема план, тоа треба да го покаже времето, доколку добие шанса да го имплементира тој план. Но, оваа акција на Орбан е во таа насока.