Текстот е објавен на 09 ноември 2023 година во неделникот Фокус со број 1.466.
Горан Мисовски е долгогодишен пратеник. Како еден од поискусните парламентарци, имаше важна одлука на седницата за избор на нов спикер на 27 април, кога се случи крвавиот упад. По политичките промени, стана потпретседател на Собранието, а пред повеќе од една година и лидер на НСДП, откако успеа да ја добие внатрепартиската битка против крилото поддржано од основачот Тито Петковски. Во интервју за „Фокус“, тој неодамна говореше за односите со Петковски и за состојбите во НСДП, за плановите на власта предводена од СДСМ и ДУИ околу претстојните избори, за однесувањето на опозициската ВМРО-ДПМНЕ кон уставните измени и евроинтеграциите…
Разговарал: Влатко СТОЈАНОВСКИ
ФОКУС: Има ли сѐ уште шанси да се усвојат уставните измени, зашто дојде ноември, кој беше посочен од Ахмети како временска рамка кога тоа ќе се случи?
МИСОВСКИ: Реални шанси секогаш има, само треба добра волја и она што е многу важно – чувство да си ја сакаш државата. Очигледно, Христијан Мицкоски тоа не сака да го направи и мислам дека повеќе има волја кај пратениците на ВМРО-ДПМНЕ отколку кај Мицкоски. Не знам од кои причини ги држи во заложништво, нели потпишуваа и нотарски изјави, но очигледно дека тој не си ја сака државата, сака да назадуваме како нација наместо да се договориме за нешто суштински важно, односно да се движиме кон ЕУ.
Така што јас сум оптимист, не велам дека не може да се случи, но неизвесно е.
ФОКУС: Мицкоски вели обратно, дека вие правите национално предавство, па каде е тука вистината? Или се работи за различна перцепција?
МИСОВСКИ: Прво, хистеријата што ја шири дека ние работиме по бугарски диктат е погрешна. Жалам што со таква реторика ги лаже своите членови. Нема бугарски диктат, туку имавме француски предлог што потоа стана предлог на сите членки на ЕУ. Еве да не го промениме Уставот, некоја следна влада ќе го има истиот услов.
Јас присуствував на неколку средби со високи претставници на САД и ЕУ, вклучително и на средбата со Борел, каде што јасно ни посочи дека, без разлика што следната година има избори во ЕУ, тој предлог не може никој да го репреговара. Дури и да пробаш да го отвориш тоа прашање, ќе бидат потребни 2-3 години.
Да си го гледаме нашиот државен интерес, зашто ако, не дај Боже, не ги стигнеме роковите, следната година нема да нѐ чека Албанија. Ќе ја издвојат во тој процес и ќе останеме со Босна и Косово.
ГОЛЕМ НАЦИОНАЛЕН ПРОБЛЕМ
ФОКУС: Што би значело тоа – може ли да бидете поконкретен?
МИСОВСКИ: Јас мислам дека ние сме членка на НАТО и безбедноста никој не може да ни ја доведе во прашање, но дефинитивно ќе отвориме некоја Пандорина кутија, која може да ни биде голем национален проблем.
ФОКУС: Слично говори и Таравари, според кого, ќе се отворат теми за ново државно уредување и политички систем. На тоа ли мислите и Вие?
МИСОВСКИ: Сѐ е можно!
Ако го земеш примерот со промената на уставното име според договорот со Грција… Во 2008 година, кога ни беше посочено дека, и покрај неуспехот во Букурешт, сепак треба да продолжиме со разговорите, Груевски одлучи да оди на предвремени избори. Следниот предлог беше полош од претходниот. Затоа се плашам дека некој следен предлог ќе биде полош, иако сите челници во ЕУ велат дека ова е предлогот, дека треба да си го испочитуваме.
ФОКУС: Верувате ли дека Бугарија нема да поставува нови блокади ако ете да речеме некако поминат уставните измени?
МИСОВСКИ: Убеден сум дека нема да има следни услови, дека Бугарија нема интерес да го спори нашиот интеграциски процес, а многу посилни беа пораките од Борел и Фон дер Лајен, дека тие како ЕУ стојат на тоа што треба како домашна задача да си го завршиме. На крајот од денот, ако се движиме кон ЕУ и ги водиме преговорите, еве скринингот добро тече, значи ние сме многу поблиску до успешно завршување на процесот отколку претходниот период.
Ако сме одлучиле да се движиме кон ЕУ, а анкетите покажуваат дека повеќе од 75 проценти од граѓаните бараат да водиме таква политика, и ако високите европски челници говорат вака, треба да им веруваме. Тоа Мицкоски го знае добро, а зошто одлучи со ригиден став да работи против интересите на граѓаните, отвора многу сомнежи.
ФОКУС: Какви сомнежи?
МИСОВСКИ: Дали се работи за одреден интерес на некој што го финансирал и порано и сега што го финансира, дали се работи за негов личен интерес… Јас гледам дека кај дел од пратениците има расположение и затоа сум оптимист за решение. Евидентни се проблемите во ВМРО, тие се пренесуваат внатре во пратеничката група. Има пребројување кој е за Груевски, а кој е за Мицкоски.
ФОКУС: По локалните избори, Заев обвини дека Мицкоски примил големи странски пари, па дали алудирате на тоа?
МИСОВСКИ: Немам прецизни информации, но моето долго искуство ми дава за право да верувам во тоа што Заев го споменал, но тоа не е само тогаш. Мислам дека чудни работи се случуваат околу Мицкоски. Се сомневам дека се работи за поинаков интерес.
ФОКУС: Дали можеби мотивите се многу поедноставни, односно да се дојде на власт, бидејќи 80 отсто од етничките Македонци се против Бугари во Уставот?
МИСОВСКИ: Ако ме прашувате дали е тој мотивот, па по Мицкоски би го сменил ставот и би го сменил Уставот, значи дека човекот во континуитет си го лаже членството. Нема полошо од тоа.
Или, да бидам попрецизен, Мицкоски ширеше хистерија дека ако го смениме уставното име, ќе го изгубиме идентитетот, ќе останеме на маргините, дека не знам што ќе ни се случи. Сега гледаме дека РСМ го прифаќаат и велат дека е затворено прашање. Ако хистеријата беше никогаш Северна само Македонија, сега можеби се обидува да дојде до власт преку измама на членството. Тоа не е добра порака.
СУДИИ, ОБВИНИТЕЛИ, АДВОКАТИ…
ФОКУС: Кога го споменавте Груевски, Мицкоски јавно обвини дека тој бил на врска со власта за да помогне за уставни измени, додека за возврат да добие амнестија. Има ли таква работа?
МИСОВСКИ: Многу полемика се отвори околу евентуалното враќање на Груевски. Јас лично би сакал да дојде во Македонија и да се соочи со правдата за сѐ што направи додека беше премиер. Посакувам, а дали ќе се случи, не зависи од нас.
ФОКУС: Со дел од правдата не може да се соочи, откако со измените на Кривичниот законик му застареа одредени дела.
МИСОВСКИ: Видете, судската власт е независна, таа ги носи одлуките.
ФОКУС: Но, нели сметате дека вие како пратеници со вакви законски одредби како измените на КЗ, на некој начин, правите упад во судската власт?
МИСОВСКИ: Нема ниедна пречка судовите да ги продолжат предметите онака како што е напишано во законот. Можеби има друг проблем со тие судии од „тефтерчиња“ и слично, тоа не навлегувам. Но, фелата се изјасни дека измените на КЗ не спречуваат Груевски да се врати и да одговара.
ФОКУС: Колку, според Вас, намалувањето на казните е правиот начин за борба против криминалот и корупцијата?
МИСОВСКИ: Опструкциите во таа мрежа на судии, адвокати, обвинители, блиски роднини и партиски поддржувачи… Тука лежи проблемот, а не во измените на КЗ.
ФОКУС: Ако тука е проблемот, каде тогаш е решението?
МИСОВСКИ: Решението е парламентот да носи закони од интерес на граѓаните, а судовите да ги почитуваат. Само ако ги издвоиме властите, ќе има успех.
Кога ВМРО говори за борба против криминал и корупција е најголемо лицемерие. Прво, човекот што ја водеше партијата, избега од државата, а сигурно дека без пари не отишол. Само следете ги бомбите. Не постои збор во нашиот јазик на буквата „Т“ според кој нема предмет. ВМРО владееше врз база на „3П“ – пендрек, пари и пропаганда.
ФОКУС: Сепак, поминаа 7 години откако ВМРО е во опозиција, а вие сте на власт, па и одговорноста е кај Вас.
МИСОВСКИ: Без разлика, борбата против корупција секогаш и секаде треба да е присутна. Треба да се носат закони, ние формиравме ДКСК преку транспарентна постапка. Направивме сѐ, а дали сме се справиле успешно или не, ќе кажат граѓаните на изборите. Тоа е тежок и макотрпен процес.
Кога велам дека најголемо лицемерие е кога ВМРО зборува за борба против корупцијата, второто по големина лицемерие е кога говори за мешање во судството.
ТЕШКО СЕ ВОДИ КАМПАЊА НА ДВОЈНИ ИЗБОРИ
ФОКУС: Кои теми очекувате да доминираат на изборите следната година?
МИСОВСКИ: Владата успешно се справи со увезената инфлација, енергетската криза. Аргументите на Мицкоски за економијата се беспредметни. Се покачија платите, пензиите, сет социјални закони донесовме. Единствено нешто што му остана како реторика е да шири квазинационализам.
ФОКУС: Дали е баш така, бидејќи постојано гледаме протести за повисоки плати, пензии?
МИСОВСКИ: Протести имало, има и ќе има. Сѐ додека партиите имаат влијание во одредени синдикати, здруженија, невладини организации, ќе најдат начин како да мотивираат одреден број луѓе да излезат на улица. За време на ВМРО-ДПМНЕ, 10 години имаше протести и контрапротести. Тоа сега го нема, правото на протест е загарантирано.
Во делот на економијата, ги донесовме сите закони, освен оние што ВМРО ги блокираше. За Законот за финансиска поддршка на општините, претседател од ВМРО не закажуваше собраниска комисија. Практично, правеа тивок бојкот. Велеа дека законот е штетен, но откако добија многу градоначалници, веднаш го откочија процесот.
ФОКУС: Дали очекувате споени или одвоени избори?
МИСОВСКИ: Според мене, нема дилема дека треба да го почитуваме Уставот, како сите европски држави. Ако мандатот на претседателот е 5 години, тогаш мандатот на пратениците е 4 години. Изборите треба да ги издвоиме зашто тешко се води кампања и за претседател и за промоција на програма во кој правец ќе се движи државата. Тоа што Иванов своевремено прифати да биде само статист во изборниот процес, тоа е друго. Граѓаните треба да одберат претседател на сите граѓани и поинаков тип на кампања е.
ФОКУС: Да, но во случајот изборите се премногу близу едни од други и затоа има финансиски, но и политички аргументи за спојување.
МИСОВСКИ: Единствен датум за спојување на изборите во уставните рокови е 5 мај, но се работи за Велигден. И 6 е неработен ден, па последен ден е 8 мај. Реков тешко се тера таа кампања.
Околу финансиите има една погрешна перцепција. И ако би биле споени, избирачките одбори, ливчињата, сѐ посебно се плаќа. Дополнителниот трошок нема да биде сериозен врз буџетот.
ФОКУС: Дали всушност власта има стратегија да оди само на претседателски избори, бидејќи така може да собере поголема коалиција и да постигне подобар резултат?
МИСОВСКИ: Тогаш која е стратегијата на ВМРО-ДПМНЕ? Се плаши да оди на претседателски избори зашто ќе ги изгуби? Јас се држев до Уставот и до европските пракси.
ФОКУС: Постои ли опасност која било страна, незадоволна од резултатот во првиот круг, да го бојкотира вториот круг и така да го доведе во прашање цензусот?
МИСОВСКИ: Да бојкотираш избори е легитимна политичка одлука, но не е добро за државата. И ВМРО да бојкотира, цензусот ќе го обезбедиме, зашто има најава за многу кандидати позади кои објективно стои структура и гласачи. Тоа е кукавички чин, како што се случи на референдумот. Мицкоски ги знаеше математиките и одлучи во последен момент да не оди.
ФОКУС: Како ги коментирате анкетите каде што опозицијата котира подобро?
МИСОВСКИ: Во 2016 година, сите анкети покажуваа победа меѓу 6 и 9 пратеници на ВМРО-ДПМНЕ, но тоа не се случи и ние формиравме влада. Јас не се базирам на анкети, најдобра анкета е меѓу граѓаните. Плус, има и други анкети, каде што ние како европски сојуз сме 5-6 отсто пред ВМРО.
ЕДИНСТВЕН ПРЕТСЕДАТЕЛСКИ КАНДИДАТ
ФОКУС: Како ќе настапите на претседателски избори? Во каква коалиција и со кој кандидат?
МИСОВСКИ: Мислам дека ќе одиме со единствен кандидат. Во овој момент во СДСМ спроведуваат анкети, преку кои ќе се дојде до човек што има најголема поддршка кај граѓаните. Логично е како парламентарно мнозинство и владина коалиција да го поддржиме тој единствен кандидат. Ние формираме европски фронт.
ФОКУС: Сакате ли да создадете атмосфера дека секој надвор од вашиот фронт е против Европа?
МИСОВСКИ: Има ли некоја друга логика? Едно е да бидеш декларативно за Европа, а друго е да спроведуваш политика што ја оддалечува Македонија од европското семејство. Тоа не е државнички однос.
ФОКУС: Како ќе се позиционирате на парламентарните избори? Останувате ли дел од коалицијата на СДСМ?
МИСОВСКИ: Имавме првична средба со СДСМ сите коалициски партнери, во смисла да ги расчистиме дилемите дали изборите ќе бидат одвоени или заеднички, каде се гледаме како партии, околу делот на програмата итн. НСДП овој период покажа дека е дел од сите сериозни процеси, сме биле и ќе останеме лојален партнер. Јас сум да ја продолжиме соработката, зашто нема друга опција, таа е таа европска коалиција што сакаме да ја испромовираме и која полесно ќе нѐ донесе до западната цивилизација.
ФОКУС: Дали би оделе сами на избори ако има една изборна единица?
МИСОВСКИ: Ние го бараме тоа, но секоја промена на Изборниот законик мора да се донесе со консензус. Засега не го гледам.
ФОКУС: До каде е постапката за нов деловник и што предвидува тој?
МИСОВСКИ: За ова успеавме да постигнеме консензус. Деловникот беше извор на одредени проблеми. Овој деловник го донесе ВМРО-ДПМНЕ во 2008 година, без присуство на опозиција, но го надрасна времето. Многу работи во собранието за што ВМРО јавно негодуваше е според деловник што тие го донесоа. Овој деловник е правен за претседателот на Собранието да има посебно место на пленарната седница.
ФОКУС: Дали со новиот деловник ќе биде можен филибастеринг, бидејќи Левица вели дека ќе биде ограничен?
МИСОВСКИ: Левица има околу 2.800 амандмани, имавме неколку средби и разговаравме. Има некои добри амандмани, па да видиме каква судбина ќе има деловникот. Имавме неколку средби да видиме дали може да помине. Сѐ уште сме во фаза на тоа да ги разгледаме, да видиме кои се прифатливи амандмани за сите 118 пратеници. Само двајца се против.
Принципиелно се договоривме овој деловник да важи од следен мандат. Ние деловникот ќе го сменевме и во овој состав, но ВМРО се откажа зашто не го прифаќаше новото уставно име. Ако си парламентарна партија и си ја сакаш државата и ги гледаш приоритетите на граѓаните, и да остане овој деловник, тоа треба да е приоритет. А за блокада – партиите секогаш имаат креативност и ќе најдат дупка. Едноставно ќе застане некој пред говорница и тоа е.
Имаше анкетна комисија за случајот со Онкологија. Притоа, 30 дена дадовме рок и сите дена се водеше дебата. А јас своевремено бев заменик-претседател на комисијата за „бомбите“ на Заев што ја водеше Шилегов. Траеше еден ден, обезбедувањето на Груевски ни ги зеде телефоните, дури и Груевски ме праша кај да ги однесам телефоните? Реков земи ги со тебе, и така и така нѐ слушаш, барем апаратите ќе ти бидат на услуга.
НЕМАМ КОМУНИКАЦИЈА СО ТИТО
ФОКУС: Како го оценувате Вашиот мандат како лидер на НСДП?
МИСОВСКИ: Претходниот претседател Тито Петковски одлучи својата брилијантна кариера да ја заврши на начин на кој одлучи. Тоа е нешто што се случило и за мене е историја. Сепак, тој е човекот што ја формирал партијата, ни давал и сме му давале поддршка. Но, мнозинството членови во партијата одлучија јас да бидам претседател.
Од тогаш сѐ што Централниот одбор што ни го даде како задача го спроведовме. Ги затворив сите општински организации, направив конференции во сите организации, како што предвидува статутот, направивме трибина со повеќе од 400 луѓе во Битола, избравме претседателка на организацијата на жени и сега на 17 декември славиме 18 години од постоењето. Некој тоа го поврзува со полнолетство.
ФОКУС: Ќе го поканите ли Петковски? Имате ли комуникација?
МИСОВСКИ: Немам комуникација, освен што го почитувам неговиот лик и дело и она што го направи изминатиот период.
ФОКУС: Кои програмски столбови ви се најбитни?
МИСОВСКИ: Ние, како партија, од формирањето, независно од контекстот, сме имале автентична програма. Во 2007 година бевме први што му предложивме на Груевски да се зголеми минималната плата и нѐ одби. Први предложивме закон за стечајци, па по долго и тешко убедувањето со Груевски дојдовме да имаме точка на седницата. Но, пратеници по налог на Груевски ја напуштија салата. Имаше интересна случка, еден од пратениците брзајќи да излезе да не направи кворум, се сопна и падна.
ФОКУС: Околу НСДП секогаш висеше товарот дека помогнавте да се воспостави режимот на Груевски, бидејќи помогнавте да дојде на власт во 2006 година. Како гледате на тоа денес?
МИСОВСКИ: Ние помогнавме Груевски да направи влада, не можевме да знаеме дека тоа ќе биде режим. Но, кога видовме со кои луѓе си имаме работа, се повлековме. Ние во 2008 година добивме понуда од Груевски да останеме во коалиција, па дури и да одиме на заеднички листи. Јас со Ставревски преговарав, но одбивме. Експлицитно кажавме дека со овие луѓе и начинот на кој ја водат државата нема да бидеме заедно. Тогаш ВМРО, исто како и сега, беше против европските интеграции. Ние јавно велевме дека треба да направиме компромис со Грција. На третиот конгрес, Петковски јавно се извини за коалицијата со Груевски.
ФОКУС: Нели сметате дека губите идентитет толку долго во една голема коалиција?
МИСОВСКИ: Секогаш постои ризик, но државата ни е пред крстопат. Да го истуркаме уште овој процес. Претходно беше влезот во НАТО. Најголемите скептици кои велеа никогаш Северна само Македонија, денес велат – добро што сме членка на НАТО. На 800 километри се води беспоштедна војна.
БИ МУ ПРОСТИЛ НА МИЦКОСКИ ЗА 27 АПРИЛ АКО ГО СТАВИ НА ПРВО МЕСТО ДРЖАВНИОТ ИНТЕРЕС
ФОКУС: Дали е точно дека Ковачевски сакал да даде оставка, а вие сте го премислувале?
МИСОВСКИ: Ковачевски никогаш не сакал да поднесе оставка, така е прашањето, така одговарам. Да не беше неговата храброст, сите ќе останевме без парно греење.
ФОКУС: Што мислите за идејата на Заев за заедничко владеење на СДСМ и ВМРО?
МИСОВСКИ: Јас бев присутен во Собранието кога на Мицкоски му понудивме да ги изгласаме уставните измени и веднаш да одиме на избори. Ако не успеавме за Преспа, да се договориме околу влезот во ЕУ. Тоа го одби. Потоа, во Клубот на пратеници му понудивме 6 министерски места и премиерското место. Знам изворно дека се согласил за широка владина коалиција и сето тоа да донесе нормализација во односите.
Сѐ што можеше, му понудивме. Требаше да има поискрен однос. Ако почувствувам дека навистина кај него владее државниот интерес, би му простил и за 27 април што беше пред вратите на собранието, кога беше генерален секретар на ВМРО-ДПМНЕ.
ЗА ДУИ ЈА СЛУШАМ ИСТАТА ПРИКАЗНА 15 ГОДИНИ, НО СЕКОГАШ ПОБЕДУВА НА ИЗБОРИ
ФОКУС: Во последно време се отворија многу т.н. коруптивни афери за ДУИ. Ви пречи ли што сте партнер со партија означена како извор на корупција?
МИСОВСКИ: Тоа е дел од таа хистерија на Мицкоски. Дали е сѐ точно, ако си ја почитуваме државата, треба институциите да си ја завршат работата. Ние сме како држава под мониторинг, секоја година имаме извештај за напредок од ЕК. Немаме некои такви забелешки, иако има забелешки. Нема идеално општество и власт.
ФОКУС: Сепак, имаше „црна листа“, критики од американска амбасадорка, од холандскиот амбасадор, кои се однесуваа и на изборот на Ислам Абази. И сега ДУИ вели институциите нека истражат, но до толку се инфилтрирани, што треба сами себе да се истражуваат.
МИСОВСКИ: Не може по поединци да се ценат состојби во партии. Ако сме развиена демократија, и ако е така како што се кажува, граѓаните ќе го казнат тоа на избори. Ако има сериозни индиции, а органите треба да ги проверат, но не го направиле тоа, на крај граѓаните ќе го кажат тоа.
Јас оваа приказна за ДУИ ја слушам 15 години. Кога сте подолго во власта, тогаш сте на удар на опозицијата, јавноста. Но, ДУИ секогаш победува на изборите.