Извештајот на ЕК оценува дека земјата е умерено подготвена за спроведување на правото на ЕУ и дека е постигнат одреден напредок во однос на минатогодишните препораки, главно за подобрување на оперативните капацитети на агенциите за спроведување на законот. Во Извештајот, се подвлекува дека е подобрена имплементацијата на приоритетите на Заедничкиот акциски план за борба против тероризмот, дека мерките за борба против насилниот екстремизам и борбата против тероризмот треба да продолжат, како и дека продолжуваат напорите за управување со миграцијата, но регистрацијата на мигрантите треба да се спроведе на систематски начин.
Земјата, исто така, треба да воспостави соодветен систем за управување со нерегулирано движење и да ја запре практиката на враќање мигранти надвор од законска рамка. Треба да се преземе посистематски пристап за борба против криумчарењето мигранти.
Повеќето препораки од извештајот за 2020 година остануваат важни, додека во наредната година, земјата треба, особено да работи на:
– Продолжување на проактивното спроведување на институционалните реформи во безбедносниот сектор (криминална полиција, финансиски единици, Национален координативен центар за борба против организираниот криминал) за да се постигнат понатамошни опипливи резултати;
– Продолжување со имплементација на Заедничкиот акциски план за борба против тероризмот, вклучително и во образовниот сектор и обезбедување ефикасно работење на канцеларијата на Националниот координатор со доделување доволен буџет;
– систематски да ги регистрирате мигрантите и да се подобри профилирањето чувствително на заштита, притоа усвојувајќи посистематски пристап во борбата против криумчарењето мигранти.
Борба против организираниот криминал
Во Извештајот на ЕК, се вели дека земјата има одредено ниво на подготовка во борбата против организираниот криминал, како и дека законската рамка е во голема мера во согласност со европските стандарди и напорите за спроведување стратегии против организираниот криминал мора да продолжат.
– Постигнат е одреден напредок на оперативно ниво, но треба да се направи повеќе за да се подобри ефикасноста на спроведувањето на законот во борбата против одредени форми на криминал, како што се перење пари и финансиски криминал. Координацијата останува клучна за сите засегнати страни вклучени во борбата против организираниот криминал, стои во Извештајот на ЕК, за напредокот на земјата.
Некои од претходните препораки од извештајот за 2020 година остануваат важни. Во наредната година, земјата треба, особено да работи на:
– натамошно подобрување на учинокот на истраги, гонења и пресуди за организиран криминал и перење пари, и демонстрација на способност за ефикасно разбивање на големи криминални мрежи;
– усвојување и спроведување на потребната легислатива која ќе ја регулира активноста на Канцеларијата за наплата на средства и ќе ја подобри ефективноста на националниот систем за наплата на средства;
– да ги распредели потребните финансиски и човечки ресурси за истражните центри, формирани во Основното јавно обвинителство, со што ќе им се овозможи да ја зголемат ефикасноста на истрагите и да ја подобрат меѓуинституционалната соработка.
Извештајот на ЕК, посочува дека земјата има 341 униформирани полицајци на 100 000 жители, како и дека во 2021 година, биле вработени 585 полицајци, и дека полицијата генерално е добро опремена и обучена. Полицискиот центар за обука при Министерството за внатрешни работи обезбедува и почетна и континуирана обука.
– Северна Македонија спроведе широки реформи со цел да пристапи во НАТО, вклучително и сеопфатна реформа на нејзините разузнавачки служби. Агенцијата за национална безбедност е функционална, но сепак се наоѓа во просториите на Министерството за внатрешни работи. Таа беше дизајнирана како независно државно тело без полициски овластувања, за разлика од претходникот Биро за безбедност и контраразузнавање (УБК). Ова е во согласност со препораките на Групата на високи експерти за системски прашања за владеење на правото. Техничките услови за правилно функционирање на системот за следење на комуникациите се дополнително подобрени. Сепак, три од шест овластени тела допрва треба да се поврзат со Оперативно-техничката агенција. Новиот Закон за Агенцијата за разузнавање беше донесен во јануари 2021 година со цел да се заокружи новата безбедносна поставеност, се вели во Извештајот на ЕК.
Во Извештајот на ЕК, исто така, се наведува дека Канцеларијата за наплата на средства формирана во рамките на Јавното обвинителство, нема доволно кадар, вработува само еден јавен обвинител, од петмина кои треба да бидат вработени, како и дека Законот за канцеларијата за наплата на средства не е донесен.
Што се однесува до правната рамка, Кривичниот законик е во голема мерка усогласен со европските стандарди и ја криминализира трговијата со луѓе, онлајн детската порнографија, компјутерскиот криминал и трговијата со дрога.
Во Извештајот на ЕК, се оценува дека има подобрување на учинокот на истраги, гонења и пресуди во борбата против организираниот криминал, наведувајќи дека во 2020 година има 19 случаи со првостепени решенија за одземање или конфискување имот на 36 лица (автомобили, пари, компјутери итн).
ЕК во Извештајот, исто така, го посочува и случајот „Двојник“ со издавањето пасоши на странци, што резултирал со седуммина осудени на затворска казна, поведени дисциплински постапки против деветмина вработени во МВР и внатрешна анализа во МВР за утврдување можни слабости во системот на лични документи, како и дека се започнати структурни и законски измени.
Во 2020 година, во Извештајот на ЕК, се вели дека конфискација или заплена на криминален имот била искористена против 41 лице во 19 случаи во првостепена пресуда, како и дека конфискацијата на криминалните средства треба да стане стратешки приоритет во борбата против организираниот криминал, тероризмот и корупцијата на високо ниво во земјата.
Во однос на компјутерскиот криминал, Извештајот на ЕК, посочува дека се откриени вкупно 160 компјутерски кривични дела, за кои во 2020 година кривично се обвинети 88 сторители.
Извештајот, исто така, наведува дека во моментов во затвор се 11 странски терористички борци, откако шестмина биле ослободени од затвор во 2020 година и ниту еден во 2021 година.
– Од 143 граѓани на земјата кои заминале во конфликтните зони од 2012 година 69 се вратиле, а 38 се убиени. Во конфликтните зони има пет активни борци, додека четворица се затворени во Сирија. Никој не заминал во 2020 и 2021 година. Во јули 2021 година, 23 лица (четворица мажи, пет жени и 14 деца) беа вратени од Сирија и Ирак, се вели во Извештајот на ЕК, и се посочува дека има добра и редовна размена на информации со Европол.
Земјата се уште нема воспоставено систем за менаџмент на миграција и регистрацијата на мигранти на јужната граница е запрена од април 2020 година до јануари 2021 година.
– Во недостиг на соодветен систем за менаџирање на нерегулирани движења, во пракса мигрантите се враќаат надвор од правната и процедуралната норма. Нема соодветни податоци за тоа колку лица се појавиле на територија на земјата, што се проценува дека е речиси ист број со тоа што властите го дефинираат како спречени нелегални преминувања на границат. Во 2020 година, нелегалните преминувања на границите на земјата го продолжуваат нагорниот тренд. Додека специјализираните меѓународни организации регистрирале 41.257 пристигнувњаа во 2020 година, властите имаат спречено 32.100 нелегални обиди за влез во земјата. Движењата се генерално кон север, од Грција кон Србија, се вели во Извештајот.
Во тек се истраги против 25 лица за шверц на мигранти, а поднесени се 65 кривични пријави притив 25 лица и изречени се 12 решенија за предмети против 15 лица отворени во 2021 година.
Двата привремени транзитни центри на јужната и северната граница овозможуваат краткотрајно сместуање на вкупно 971 лице, што може да се зголеми до 2.000 во случај на итност.